Cách chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên ở 3 miền Bắc - Trung - Nam năm 2023

Mâm cơm cúng tất niên chiều 30 tết là nét văn hóa của người Việt, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và để chào đón năm mới với những điều tốt đẹp.

Cúng tất niên (hay tất niên, tiệc tất niên) là một nét đẹp văn hóa truyền thống lâu đời của người Việt. Tiệc tất niên là bữa tiệc đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và để chào đón năm mới với mong ước những điều tốt đẹp, may mắn, hạnh phúc sẽ đến với chúng ta.

Tiệc tất niên còn là dịp để các thành viên trong gia đình có thể gắn bó với nhau hơn, đồng thời cũng là dịp để mọi người bày tỏ lòng biết ơn thành kính tới ông bà tổ tiên đã phù hộ cho cả nhà suốt năm qua.

Tất niên thật sự là một trong những sự kiện quan trọng mà tất cả mọi người đều cần phải chuẩn bị lễ cúng. Dù lớn hay nhỏ thì lễ cúng cũng cần đầy đủ theo như truyền thống trước giờ của ông cha ta. Theo truyền thống, lễ cúng tất niên thường được tổ chức vào chiều ngày 30 Tết (hoặc 29 Tết nếu tháng Chạp không đủ 30 ngày). Dựa vào phong tục tập quán ở mỗi vùng miền người ta sẽ làm cỗ cúng tất niên tương đối khác nhau.

Cụ thể, mâm cơm cúng tất niên của người dân miền Bắc thường gồm các món ăn quen thuộc như bánh chưng, nem rán, giò lụa, giò xào, gà luộc, miến xào lòng gà, thịt đông và canh măng, xôi gấc. Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung thêm một số món ăn bình dị khác như dưa hành muối, nộm, thịt đông…

Mâm cúng tất niên miền Bắc (nguồn: Internet).

Khác với miền Bắc, mâm cơm cúng tất tiên của người dân miền Trung thường có các món ăn như bánh chưng, bánh tét, giò lụa, thịt đông, bò khia mật mí, chè, bánh gạo, thịt heo luộc, gà bóp rau răm… Ngoài ra, tùy theo bản sắc từng khu vực mà mâm cúng có thể thay đổi hoặc thêm các món ăn khác cho phù hợp.

Mâm cơm cúng tất niên ở miền Trung (nguồn: Internet)

Mâm cơm cúng tất niên của người dân miền Nam thường có các món ăn đặc trưng như bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, chả giò và canh khổ qua nhồi thịt. Bên cạnh đó, các gia đình có thể thêm bớt các món ăn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện gia đình mình.

Mâm cúng tất niên miền Nam (nguồn: Internet).

Nếu như các gia đình không muốn cúng mâm cỗ tất niên dạng mặn thì cũng có thể cúng tân niên món chay đơn giản nhưng vẫn mang đậm nét truyền thống của mâm cúng tất niên Việt Nam đó là: bánh chưng, xôi, chè. Đặc biệt, những thứ không thể nào thiếu trong mâm lễ cúng tất niên dịp cuối năm gồm mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu.

Có thể thấy, mỗi vùng miền và khu vực khác nhau sẽ có cách chuẩn bị mâm cơm cúng tất niên khác nhau. Tuy nhiên, mâm cơm cúng tất niên truyền thống cơ bản của hầu hết các gia đình thường sẽ không thể thiếu một trong những lễ vật là món gà trống luộc nguyên con.

Mỗi gia đình bày trí mâm lễ cúng một khác, tuy vậy cỗ cúng (mặn hay chay) nên đặt ở dưới cái bàn con bên dưới. Trên bàn thờ chính chỉ để hoa tươi, quả tươi, một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng. Cũng có thể đặt bánh chưng, xôi, chè trên bàn thờ chính. Không nên cắm "cành vàng lá ngọc" (hàng mã) lên bàn thờ vì có chứa nhiều trường khí âm bất lợi.

Mâm ngũ quả dành cúng gia tiên nên chọn các loại hoa quả thông dụng, ăn được, đẹp mắt và phải là hoa quả vừa đủ chín có thể ăn được. Hoa quả xanh, hoa quả giả (bằng nhựa) không được dùng cúng gia tiên. Đĩa/mâm ngũ quả không đặt trước chính giữa bát hương vì chắn mất trục khí chính, mà nên để ở hai bên.

Sau khi hoàn thành mâm cỗ cúng, người lớn tuổi trong nhà sẽ thắp hương và đọc văn khấn, rồi các thành viên khác làm lễ vái. Nội dung chính là mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình.