Nghiên cứu mới từ tổ chức từ thiện chống đói nghèo ActionAid International cho thấy, 20 quốc gia đang phát triển có thể mất tới 2,8 tỷ USD doanh thu thuế từ Facebook, Alphabet Inc. (công ty mẹ của Google) và Microsoft do các quy định thuế toàn cầu không công bằng.
500 công ty lớn nhất của Mỹ nắm giữ hơn 2,1 nghìn tỷ USD lợi nhuận tích lũy ở nước ngoài để tránh thuế của Mỹ. Đồ họa: Statista/Nghiên cứu vào năm 2014.
Chỉ riêng các khoản thuế được tăng từ ba công ty 'Công nghệ lớn' (Big Tech) này đã có thể giải quyết tình trạng thiếu hụt của hơn 1,7 triệu y tá ở các quốc gia phát triển trong vòng ba năm, theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). 2,8 tỷ USD có thể trả cho 729.010 y tá, 770.649 nữ hộ sinh hoặc 879.899 giáo viên tiểu học mỗi năm ở 20 quốc gia trên khắp châu Phi, châu Á và Nam Mỹ.
Nghiên cứu trên được đưa ra do quá trình cải cách thuế doanh nghiệp do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) lãnh đạo mà Nhóm các nền kinh tế lớn (G20) bắt buộc áp dụng. Quá trình cải cách thuế này đã bị ngừng lại trong bối cảnh các thách thức chính trị và kỹ thuật.
Con số 2,8 tỷ USD cũng được dựa trên báo cáo 'Quý 2 năm 2020' của các Big Tech này, cho thấy cổ phiếu đã tăng vọt do doanh số bán hàng tăng trong thời gian đại dịch bùng phát.
Chúng ta biết rất ít về mức thuế mà các công ty này hiện đang phải trả ở các nước đang phát triển vì họ vẫn không bị yêu cầu công khai thông tin này. Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ ra rằng, quá trình cải cách thuế doanh nghiệp quốc tế đã quá hạn kéo dài sẽ có sự ảnh hưởng rất lớn đến hàng tỷ người ở những nước phát triển. Cải cách thuế doanh nghiệp quốc tế có thể đủ để biến đổi hệ thống y tế và giáo dục thiếu tài chính ở một số quốc gia nghèo nhất thế giới.
"Thế giới rất cần một hiệp định thuế toàn cầu để đảm bảo các công ty bị đánh thuế theo sự hiện diện kinh tế thực sự của họ. Các quốc gia đang phát triển cung cấp cho các doanh nghiệp công nghệ thị trường mới, tăng khả năng nhận diện thương hiệu toàn cầu và hàng tỷ dữ liệu người dùng mới, điều này dẫn đến tăng trưởng doanh thu liên tục" - nghiên cứu chỉ rõ.
ActionAid cũng đang kêu gọi áp dụng mức thuế doanh nghiệp tối thiểu trên toàn cầu để giải quyết vấn đề các công ty đa quốc gia sử dụng các thiên đường thuế để giảm hóa đơn thuế của họ. Chính phủ các nước đang gặp khó khăn trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc giáo dục cơ bản cho công dân của họ trong bối cảnh COVID-19 và thực sự cần số tiền thuế đó cho tình huống khẩn cấp.
ActionAid cho rằng, các loại thuế này nên lũy tiến, nhắm vào lợi nhuận khổng lồ của những gã khổng lồ công nghệ, đảm bảo chi phí không được chuyển cho người dùng.
"Nếu tất cả các chính phủ buộc tất cả các công ty phải báo cáo công khai tài chính của họ ở mỗi quốc gia nơi họ có mặt, một lộ trình rõ ràng để đánh thuế công bằng sẽ có thể thực hiện được" - ActionAid nói.
ActionAid đã nghiên cứu số liệu thu nhập các giáo viên, y tá, hộ sinh... nói trên tại 20 quốc gia trong đó có Ấn Độ, Indonesia, Brazil, Nigeria và Bangladesh.
WHO ước tính rằng 20 quốc gia được ActionAid nghiên cứu cần tuyển dụng thêm ít nhất 1.790.000 y tá vào năm 2030 để đạt được tiêu chuẩn 40 y tá trên 10.000 dân. Tình trạng thiếu y tá này có thể được bù đắp đầy đủ chỉ trong ba năm nếu các quy tắc thuế toàn cầu cho phép đánh thuế công bằng vào ba công ty Big Tech này và doanh thu được phân bổ cho mục đích này.