Chất xúc tác mạnh mẽ ra đời các mô hình kinh doanh đột phá
Tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang lan tỏa rộng khắp trên mọi mặt, mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội trên thế giới và ở Việt Nam. Bên cạnh đó, ảnh hưởng nghiêm trọng của đại dịch COVID-19 trên toàn cầu gần 2 năm qua đã làm thay đổi cách nghĩ, cách thích ứng, cách vận hành, cách quản trị xã hội, là động lực để không chỉ các DN mà các quốc gia cũng phải nhanh chóng chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo để thích ứng với bối cảnh “bình thường mới”.
Giống như các DN khác, đại dịch COVID-19 đã khiến cộng đồng các DN khởi nghiệp toàn cầu gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, nguồn vốn đầu tư, nhất là dòng vốn đầu tư mạo hiểm vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương nói chung và Việt Nam nói riêng có sự giảm sút.
Báo cáo Đổi mới sáng tạo và Đầu tư công nghệ Việt Nam năm 2020 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và Quỹ đầu tư mạo hiểm Do Ventures gần đây cho thấy, nếu như năm 2019 là một năm thành công của các startup công nghệ Việt Nam khi thu hút lượng vốn đầu tư kỷ lục 861 triệu USD, tăng trưởng gần gấp đôi so với 2018, thì tổng vốn đầu tư rót vào các startup Việt Nam trong nửa đầu năm 2020 đã giảm từ 284 triệu USD trong cùng kỳ năm 2019 xuống 222 triệu USD.
Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã và đang tạo chất xúc tác mạnh mẽ để các mô hình kinh doanh đột phá của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo xuất hiện. Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo và Đầu tư công nghệ Việt Nam 2020 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) phối hợp công bố tháng 6/2021: Năm 2021, mặc dù thị trường đầu tư công nghệ Việt Nam có sự chững lại do tác động của COVID-19, nhưng các nhà sáng lập tại Việt Nam đã tận dụng mọi nguồn lực có thể để trụ vững và tiếp tục phát triển.
Với những nỗ lực từ phía Chính phủ nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số và tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, các startup Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội để bứt phá khi hoạt động đầu tư dần phục hồi.
Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 80/2021/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa. Theo Điều 22 của Nghị định, DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được hỗ trợ nhiều chi phí, lệ phí…Các chính sách này sẽ tạo ra “cú hích” cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam thời gian tới.
Đại dịch COVID-19 được ví như chất xúc tác mạnh mẽ để các doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo bứt phá.
Một loạt thương vụ gọi vốn triệu USD đình đám của startup Việt
Startup Việt vẫn hút vốn ngoại bất chấp đại dịch COVID-19 bởi trong đại dịch, vẫn có nhiều dự án khởi nghiệp thành công, hợp xu thế, thể hiện sự sáng tạo, “cái khó ló cái khôn” của startup Việt.
Nhiều startup Việt khởi nghiệp những dự án trực tiếp giải quyết nhu cầu bức thiết trong tình hình mới, ứng dụng những công nghệ mới như: Trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo tăng cường như công cụ dạy học/phòng học trực tuyến, khám bệnh trực tuyến…Điều này đã tạo tâm điểm hút vốn đầu tư từ các quỹ đầu tư nước ngoài.
Những thương vụ đầu tư đình đám gần đây nhất phải kể đến việc Ngân hàng HSBC Việt Nam hỗ trợ thành công General Atlantic và Dragoneer Investment Group dẫn đầu vòng gọi vốn Serie B, trị giá khoảng 250 triệu USD của VNLIFE - một công ty khởi nghiệp công nghệ hoạt động trong lĩnh vực phát triển giải pháp ngân hàng, thanh toán số, du lịch trực tuyến và bán lẻ mới.
Đây được xem là thương vụ gọi vốn với trị giá lớn nhất được tiết lộ trên thị trường đầu tư mạo hiểm ở Việt Nam trong thời gian gần đây.
Khoản đầu tư này được VNLIFE sử dụng để thúc đẩy tăng trưởng các mảng kinh doanh hiện tại và hỗ trợ phát triển nền tảng cũng như công nghệ mới, nhằm phục vụ tốt hơn các đối tác bán hàng và người tiêu dùng Việt Nam.
Tại Việt Nam, VNLIFE không phải là cái tên xa lạ. Công ty này có các giải pháp công nghệ do Vietnam Payment Solution JSC (VNPAY), công ty con trong mảng kinh doanh cốt lõi là công nghệ tài chính, cung cấp cho hơn 40 ngân hàng.VNLIFE cũng là đơn vị vận hành VNPAY-QR, mạng lưới thanh toán không dùng tiền mặt với 22 triệu người sử dụng và hơn 150.000 điểm chấp nhận thanh toán…
Trước đó, VinaCapital Ventures (V2) - thành viên của Tập đoàn VinaCapital công bố đầu tư vào GlobalCare, một công ty công nghệ bảo hiểm cung cấp các giải pháp công nghệ phục vụ cho việc bán hàng và quản lý bán hàng của các đại lý và đối tác kinh doanh trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ. Dù không tiết lộ cụ thể, song với những đóng góp của GlobalCare trong ngành bảo hiểm và lịch sử đầu tư của V2, chắc chắc trị giá giao dịch cũng lên tới hàng triệu USD.
Ngoài 2 thương vụ lớn được công bố gần đây, trong năm 2021, lĩnh vực đầu tư mạo hiểm chứng kiến hàng loạt startup Việt gọi vốn thành công với số tiền lên đến hàng triệu USD, bất chấp diễn biến phức tạp và kéo dài của dịch COVID-19.
Trong tháng 8/2021, startup giao hàng Loship công bố hoàn thành vòng gọi vốn Pre-Series C trị giá 12 triệu USD. Vòng gọi vốn này được dẫn dắt bởi BAce Capital (quỹ đầu tư mạo hiểm do Ant Group hậu thuẫn) và Sun Hung Kai&Co.Limited (Tập đoàn bất động sản Hong Kong).
Tháng 2/2021, Loship cũng nhận khoản đầu tư từ nhà đồng sáng lập Skype Jaan Tallinn, thông qua Quỹ đầu tư MetaPlanet Holdings.Loship là ứng dụng thuộc Công ty cổ phần Lozi Việt Nam, có tham vọng trở thành công ty thương mại điện tử giao hàng trong 1 giờ hàng đầu tại Việt Nam, nguồn vốn mới huy động được Loship sử dụng để tăng cường sự hiện diện và hoạt động tại các thị trường chính. Đồng thời, chuẩn bị cho kế hoạch mở rộng đến nhiều tỉnh thành khác, đầu tư nâng cấp công nghệ, mở rộng hệ thống đối tác và thúc đẩy tăng trưởng mảng dịch vụ B2B (DN với DN).
Một startup ứng dụng công nghệ blockchain vào game - Sky Mavis giữa tháng 5/2021 đã công bố huy động được 7,5 triệu USD ở vòng gọi vốn Series A, được dẫn dắt bởi Libertus Capital, một quỹ đầu tư mạo hiểm Anh.
Sky Mavis được thành lập năm 2018 sở hữu game Axie Infinity, hiện đang “làm mưa làm gió” trên các diễn đàn game quốc tế và nhận được đánh giá cao của nhiều nhà đầu tư “cá mập.”
Trường hợp Dat Bike - một startup Việt với tham vọng trở thành hãng xe máy điện hàng đầu Đông Nam Á huy động được 2,6 triệu USD trong vòng pre-Series A, do Jungle Ventures đứng đầu thu hút sự chú ý của dư luận trong thời gian qua.
Hay dự án Got It - một nền tảng công nghệ giải quyết bài toán về giáo dục trực tuyến trong mùa dịch, cũng gọi vốn thành công với hơn 25 triệu USD…
Kỳ vọng tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch COVID-19
Đánh giá về cơ hội đầu tư tiềm năng vào các startup công nghệ Việt, ông Hoàng Đức Trung, Giám đốc điều hành VinaCapital Ventures cho biết: Mỗi năm V2 đánh giá hàng trăm cơ hội đầu tư tiềm năng hoặc thông qua các đối tác như Zone Startups - đơn vị đã đầu tư vào Fundiin hay hợp tác cùng các đơn vị khác.
“Ngay cả trong giai đoạn đại dịch COVID-19, chúng tôi vẫn luôn bận rộn với việc tìm kiếm, đánh giá các công ty khởi nghiệp tiềm năng và hoàn tất các các hợp đồng đầu tư. Với mạng lưới đối tác rộng lớn và kiến thức chuyên môn, chúng tôi hy vọng có thể hỗ trợ điều chỉnh chiến lược khi cần thiết và vượt qua giai đoạn khó khăn này.
VinaCapital Ventures tin vào triển vọng đầy lạc quan của các công ty khởi nghiệp tại Việt Nam và nhận thấy còn rất nhiều khoản đầu tư tiềm năng trong những năm tới,” ông Hoàng Đức Trung cho biết.
Ông Tim Evans, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam cũng nhận định, các công ty khởi nghiệp được kỳ vọng sẽ phát triển mạnh mẽ sau thời kỳ COVID-19 ở Việt Nam. HSBC sẽ tiếp tục kết nối nhà đầu tư nước ngoài với các công ty công nghệ giàu tiềm năng của Việt Nam, bất kể họ đang ở vòng gọi vốn nào, nhằm tạo ra ngày càng nhiều “kỳ lân” mới cho Việt Nam. Đây là một phần trong chiến lược hỗ trợ đầu tư nước ngoài, cả trực tiếp lẫn gián tiếp của HSBC.
Theo HSBC, trong những năm gần đây, Việt Nam nổi lên như một trung tâm khởi nghiệp, gần theo kịp các quốc gia như Indonesia và Singapore. Với nền dân số trí thức trẻ, độ phủ mạng Internet và tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh cao, cùng sự ủng hộ của Chính phủ, Việt Nam sẽ tiếp tục giữ vững vị thế là điểm đến hấp dẫn với cả nhà đầu tư lẫn công ty công nghệ.
Mới đây, Quỹ đầu tư mạo hiểm Golden Gate Ventures của Singapore cũng có một số nhận định đáng lưu ý về triển vọng thị trường khởi nghiệp ở khu vực Đông Nam Á.
Theo Golden Gate Ventures, cuối thập kỷ này sẽ có thêm nhiều công ty startup ở Đông Nam Á xuất hiện, với số lượng các công ty phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) hàng năm trong khu vực này, dự kiến sẽ vượt qua con số 300 vào năm 2030.
Trong số đó, Việt Nam được đánh giá là “ngôi sao đang lên” của khu vực và sẽ nổi lên trở thành quốc gia có hệ sinh thái khởi nghiệp lớn thứ ba ở Đông Nam Á vào năm 2022, với thêm nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm trong khu vực cam kết rót vốn đầu tư giai đoạn đầu vào các công ty khởi nghiệp tại đây.
Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) vừa chính thức công bố tài trợ 1 triệu USD dành cho Việt Nam thông qua Dự án “Hỗ trợ DN khởi nghiệp có tính đổi mới sáng tạo” (ADB Ventures). Dự án sẽ là các DN đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp nằm trong các lĩnh vực: Công nghệ sạch (cleantech), tài chính (fintech), nông nghiệp (agritech) và sức khỏe y tế (healthtech). Điều này cho thấy, không chỉ lĩnh vực công nghệ, mà nông nghiệp và sức khỏe y tế vẫn tiếp tục là tâm điểm thu hút các quỹ đầu tư ngoại. Đây sẽ là các lĩnh vực tiềm năng và ưu tiên phát triển tại Việt Nam trong thời gian tới.