Cảnh báo tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng

Huy Tùng (t/h)

Cơ quan thẩm tra cho biết, tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng vẫn rất đáng lo ngại và đề nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đánh giá việc xử lý sở hữu vượt mức quy định và sở hữu chéo.

Tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV sáng 22/5, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế (UBKT) Vũ Hồng Thanh báo cáo Quốc hội thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2023.

Theo Chủ nhiệm UBKT, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để lại dấu ấn nổi bật. Các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, tiền lương được quan tâm; tỷ lệ lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội đạt 38,07%; tỷ lệ lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm thất nghiệp đạt 31,18%...

UBKT: Cảnh báo tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng — Ảnh minh họa/

Cũng theo ông Thanh, ngoài chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động, còn có thêm 1 chỉ tiêu không đạt mục tiêu kế hoạch là tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP chỉ đạt 24,76%, thấp hơn mục tiêu đề ra (25,5 - 25,8%). Đáng lưu ý, cả 2 chỉ tiêu này đều phản ánh chất lượng tăng trưởng và chất lượng nền kinh tế còn hạn chế.

Thu ngân sách nhà nước vượt 403,8 nghìn tỷ đồng (tương đương 28,6%) so với dự toán. Tuy nhiên, kết quả này cũng phản ánh xây dựng dự toán quá thấp, làm bó hẹp không gian tài khóa và ảnh hưởng đến dự toán thu của năm tiếp theo.

“Đây là vấn đề tồn tại trong nhiều năm nhưng chưa được khắc phục. Do vậy, đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm và có giải pháp khắc phục, nâng cao chất lượng xây dựng dự toán thu NSNN hằng năm”, Uỷ ban Kinh tế nêu.

Ông Thanh cho biết, việc quá chú trọng kiểm soát lạm phát cũng là nguyên nhân khiến lãi suất cao trong bối cảnh doanh nghiệp khó khăn, việc điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng được thực hiện quá chậm là những bất cập trong công tác điều hành cần rút kinh nghiệm.

“Nền kinh tế trong tình trạng thiếu thanh khoản trong khi số vốn đầu tư công chậm giải ngân tồn đọng gửi tại Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng thương mại và tổng phương tiện thanh toán chỉ tăng thấp, lạm phát thấp, lãi suất cao là những nghịch lý, thể hiện sự bất cập trong công tác điều hành chính sách tài khóa (CSTK), chính sách tiền tệ (CSTT)”, ông Thanh nói.

Ngoài ra, bất cập khác được cơ quan thẩm tra chỉ rõ là thị trường tài chính, tiền tệ xuất hiện rủi ro tác động tiêu cực đến an toàn hệ thống; thị trường chứng khoán sụt giảm; thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) khó khăn; thị trường bất động sản (BĐS) trầm lắng.

Ông Vũ Hồng Thanh dẫn chứng, đầu tháng 10/2022, sự việc người dân xếp hàng để rút tiền khỏi Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) cũng như yêu cầu ngân hàng này mua lại trái phiếu do Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư An Đông phát hành khiến SCB rơi vào tình trạng khó khăn, NHNN đặt SCB vào kiểm soát đặc biệt.

Thị trường cổ phiếu suy giảm mạnh trong năm 2022 khi chỉ số VN-Index tại thời điểm cuối năm giảm gần 32% so với đầu năm; mức vốn hóa thị trường cổ phiếu giảm 32,7% so với năm 2021; giá trị giao dịch bình quân đạt 20,2 nghìn tỷ đồng/phiên, giảm 24% so với năm 2021, trong đó, giá trị giao dịch bình quân quý IV/2022 giảm còn hơn 14 nghìn tỷ đồng/phiên, không bằng một nửa so với mức gần 31 nghìn tỷ đồng/phiên trong quý I/2022.

“Tổng giá trị phát hành cổ phiếu của công ty đại chúng năm 2022 đạt gần 91 nghìn tỷ đồng, giảm 8% so với năm 2021, chủ yếu do các doanh nghiệp khó huy động vốn qua phát hành cổ phiếu khi thị trường giảm mạnh”, ông Thanh cho hay.

Báo cáo dẫn chứng, năm 2022, tổng giá trị phát hành TPDN đạt hơn 257,7 nghìn tỷ đồng, giảm 64,6% so với năm 2021 trong bối cảnh phát hành mới vô cùng khó khăn do niềm tin thị trường sút giảm mạnh.

Theo cơ quan thẩm tra, tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng vẫn rất đáng lo ngại và đề nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đánh giá việc xử lý sở hữu vượt mức quy định và sở hữu chéo; đồng thời, đề nghị làm rõ trách nhiệm của các cơ quan chức năng để xảy ra các vấn đề của thị trường TPDN và ngân hàng.

“Những khó khăn trên thị trường tài chính và thị trường TPDN khiến doanh nghiệp bất động sản khó tiếp cận vốn và hầu như không huy động được vốn TPDN, dẫn đến thị trường bất động sản gần như “đóng băng”, ảnh hưởng trực tiếp và tác động dây chuyền đến nhiều ngành, lĩnh vực của nền kinh tế, việc làm của người dân”, ông Thanh cho hay.