Để ngăn chặn dịch lây lan trong cộng đồng, nhiều biện pháp mạnh mẽ đã được đưa ra, tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực ấy, tiếp tục xuất hiện các trường hợp khai báo y tế gian dối khiến việc truy vết khó khăn, phức tạp.
Mới đây nhất, một nữ giáo viên Trường THPT Trần Nguyên Hãn, TP Hải Phòng đã khai báo y tế không trung thực sau khi trở về từ vùng dịch. Cụ thể, dù về ăn Tết tại vùng dịch Hải Dương nhưng nữ giáo viên này lại khai báo là đi Hà Nội rồi trở về trong ngày khiến hàng loạt khu vực tại Hải Phòng phải khoanh vùng tạm thời nhằm kiểm soát nguy cơ xuất hiện Covid-19.
Một trường hợp khác, ngày 19/2, UBND huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh thông tin về việc cách ly tại nhà đối với một nữ công nhân 19 tuổi vì trở về từ vùng dịch Cẩm Giàng, Hải Dương nhưng khai báo gian dối để trốn cách ly.
Tại Lai Châu, UBND huyện Tân Uyên vừa quyết định xử phạt 15 triệu đồng/người đối với hai thanh niên 19 tuổi ở xã Trung Đồng do làm việc tại Cẩm Giàng nhưng khi thực hiện khai báo y tế thì khai là làm việc tại Hà Nội. Đáng lo ngại hơn, một trong hai thanh niên này là F1 của bệnh nhân số 2188 (làm cùng phân xưởng).
Tại Hải Dương, ngày 17/2, UBND TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương cho biết đã xử phạt vi phạm hành chính 15 triệu đồng đối với ông P.V.Q. (41 tuổi, trú tại phường Hải Tân) về hành vi không kịp thời khai báo y tế.
Theo lãnh đạo phường Hải Tân, ông Q. có tiếp xúc với người tên Ph. (là F1, trú tại TP Hải Dương) và hiện nay ông Ph. đã trở thành F0. Dù biết mình có liên quan đến ca nhiễm nhưng ông Q. không chủ động khai báo y tế để thực hiện cách ly tại nhà dưới sự giám sát của cơ quan y tế.
Được biết, ông Q. là trưởng phòng một sở tại Hải Dương.
Hàng ngàn người dân chen chúc khai báo y tế tại điểm cầu Nghìn trước khi vào Hải Phòng. Ảnh: Cổng tin tức TP Hải Phòng
Trước đó, trong giai đoạn đầu của cuộc chiến chống dịch Covid-19 tại Việt Nam, cơ quan chức năng đã xác nhận một số bệnh nhân mắc Covid-19 khai báo y tế không chính xác như bệnh nhân số 17, 34, 100, 178...
Nhiều ý kiến khẳng định, hành vi không khai báo y tế hoặc không chịu áp dụng các biện pháp cách ly y tế đều là hành vi ích kỷ, chỉ tính tới lợi ích của cá nhân mà không nghĩ tới sức khỏe tính mạng của cộng đồng thì cần phải lên án mạnh mẽ.
Trong cuộc họp ngày 17/2, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên cảnh báo: "Một lời khai sai sẽ gây rất nhiều khó khăn cho công tác truy vết", và yêu cầu kiểm soát việc khai báo y tế chặt chẽ hơn, nghiêm túc hơn, cần thiết sẽ xử lý nghiêm đối với các trường hợp khai báo y tế gian dối hoặc không chấp hành, tránh né.
Ở góc độ luật pháp, các ý kiến đều khẳng định, pháp luật của Việt Nam hiện đã tương đối đầy đủ, bao quát được hết các hành vi. Sau khi dịch bệnh bùng phát, các cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao đã có những điều chỉnh rất kịp thời về pháp luật cũng như các văn bản hướng dẫn để xét xử tội danh liên quan đến hành vi làm lây truyền dịch bệnh ra cộng đồng.
Các văn bản quy phạm pháp luật khác như Nghị định của Chính phủ, cũng được sửa đổi kịp thời và xử phạt các hành vi vi phạm pháp luật.
Từng chia sẻ quan điểm về vấn đề này, ông Phạm Công Hùng, nguyên Thẩm phán TAND Tối cao, cho rằng, hành vi khai báo không đúng, trốn cách ly y tế làm lây lan dịch bệnh đã có dấu hiệu của tội phạm về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người. Ngay khi phát hiện sự việc và hậu quả xảy ra, cơ quan CSĐT có quyền khởi tố vụ án, khởi tố bị can để kịp thời răn đe phòng ngừa chung, sau đó áp dụng biện pháp cách ly điều trị trong quá trình điều tra vụ án. Sau đó, tùy diễn biến của người bệnh, cơ quan điều tra sẽ thay đổi biện pháp ngăn chặn và giải quyết vụ án.
Còn Luật sư Nguyễn Đào Tơ, Trưởng Văn phòng luật sư Hoàng Huy (Đoàn luật sư TP Hà Nội) trong lần trao đổi với báo GĐ&XH cũng cho biết, TAND Tối cao đã ban hành Công văn số 45 hướng dẫn cách xác định tội danh liên quan việc phòng chống dịch theo quy định của Bộ luật Hình sự, lực lượng chức năng hoàn toàn có thể áp dụng để xem xét xử lý hình sự với một số trường hợp vi phạm.
Khi phát hiện vi phạm, nhà chức trách sẽ xác minh, làm rõ hành vi cụ thể của từng trường hợp. Sau đó, căn cứ lời khai của người vi phạm và mức độ hậu quả xảy ra để xác định hình thức xử phạt hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo LS Tơ, ở mức độ xử phạt hành chính, người khai báo thông tin gian dối liên quan dịch bệnh sẽ bị phạt 10-20 triệu theo Điều 7 Nghị định 117/2020 của Chính phủ.
Nếu người vi phạm biết rõ hiện trạng của bản thân hoặc người khác nhưng cố tình che giấu thông tin, hậu quả làm lây lan dịch bệnh cho người thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.
Cụ thể, theo Điều 240 Bộ luật Hình sự, người phạm tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người có thể bị phạt tiền tối đa 200 triệu đồng hoặc phạt tù 1-5 năm. Trường hợp làm chết người thì bị phạt tù lên đến 10 năm.
"Cơ quan nhà nước phải xử phạt nghiêm minh đối với những hành vi cố tình khai báo gian dối về dịch bệnh Covid-19 đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân về việc khai báo y tế để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người dân cùng chung tay đẩy lùi dịch bệnh", Trưởng Văn phòng luật sư Hoàng Huy chia sẻ.