Đâu là căn nguyên khiến thương hiệu Nokia có giá trị thứ 5 trên thế giới gần như biến mất?
Một câu chuyện xung quanh huyền thoại về chi phí chìm.

Năm 2009, Nokia là thương hiệu có giá trị thứ 5 trên thế giới. Những chiếc điện thoại được thiết kế trang nhã là sản phẩm được yêu thích ở khắp mọi nơi. Trong khoảng thời gian này, tôi đã mua một chiếc N80 đã qua sử dụng, và thậm chí có một vài vết xước, nhưng nó trông đẹp hơn rất nhiều so với các thương hiệu cạnh tranh.
Tua nhanh sang năm 2014, Nokia tụt xuống vị trí thứ 98 trong bảng xếp hạng. Hai nhà sản xuất điện thoại khác đã thống trị thị trường: Apple và Samsung, lần lượt là hai thương hiệu có giá trị thứ nhất và thứ bảy trên thế giới.
Năm 2007, hơn một nửa lợi nhuận từ ngành điện thoại di động thuộc về Nokia. Năm 2013, họ rơi vào tình thế nguy cấp đến mức Microsoft phải ra tay cứu giúp.
Nhưng tại sao Nokia lại thất bại?
Đổi mới và thích ứng có loại trừ lẫn nhau không?
CEO huyền thoại của Intel, Andy Grove, nói rằng các doanh nghiệp nên nhận thức được đội ngũ ý tưởng trong lĩnh vực của họ. Bằng cách nhận thức được những đổi mới trong ngành, bạn có thể sử dụng chúng nếu cần. Một số ngành công nghiệp có thể biến mất trong những thập kỷ tới, đổi mới và thích ứng có thể giúp bạn thoát khỏi sự sụp đổ đột ngột như sự sụp đổ của Nokia.
Mặc dù nhận thức về đổi mới là điều cần thiết, nhưng cũng không nên bỏ qua triển vọng của việc thích ứng. Sinh viên tốt nghiệp ngành kinh doanh có thể nghĩ rằng hai thuật ngữ này loại trừ lẫn nhau. Những người khác có thể nghĩ rằng chúng có cùng ý nghĩa. Cả hai đều sai vì tuy khác nhau nhưng chúng có thể chạy song song, theo cùng một tinh thần.
Đổi mới thường mang tính đột phá, được khơi dậy bởi sự sáng tạo và được xác nhận bằng cách thử nghiệm thường xuyên với tỷ lệ thất bại cao. Mặt khác, thích ứng dựa trên bằng chứng, được khơi dậy bởi kinh nghiệm và kiến thức về các tình huống khác nhau và có tỷ lệ thất bại thấp hơn.
Bằng các định nghĩa trên, chúng ta có thể kết luận rằng doanh nghiệp dễ dàng đổi mới thay vì thích nghi. Khi chuyển đến Châu Âu để mở công ty, tôi có rất nhiều ý tưởng muốn thử nghiệm, nhưng kiến thức tôi hạn chế, không đủ để thiết kế các kịch bản khác nhau. Có một cách để lật ngược nhược điểm này.
Đừng tin hoàn toàn vào những ý tưởng, nhưng với những công việc kinh doanh có lãi,
đặc biệt là trong thế giới công nghệ, sự đổi mới ngày càng phổ biến khiến sự thích ứng bị lép vế.
Thậm chí tệ hơn: mọi người thường nhầm lẫn rằng thành công của các mô hình kinh doanh trước đó là nhờ sự đổi mới thuần túy thay vì thích ứng. Dưới đây là một vài ví dụ:
● Trước khi trở thành công ty dẫn đầu trong lĩnh vực internet streaming, Netflix là công ty cho thuê DVD qua mail. Ý tưởng cung cấp giải trí với sự tiện lợi không thay đổi nhưng đã được điều chỉnh để phù hợp với sự phát triển của băng thông internet.
● Với sự sụp đổ của chụp ảnh analog, Kodak gần như biến mất sau hơn một thế kỷ hoạt động. Sau đó, nó trở lại để phục vụ khách hàng cốt lõi (nhiếp ảnh gia và nhà làm phim) theo cách khác: phần cứng và các công cụ kỹ thuật số để cấp phép hình ảnh.
● Trong suốt nửa thế kỷ, cư dân Vương quốc Anh đã sử dụng các ấn phẩm của Yellow Pages để tham khảo địa chỉ và số điện thoại địa phương. Khi Internet xuất hiện, các nhà xuất bản đã online hóa và biến nó thành Yell.com, danh bạ kinh doanh trực tuyến hàng đầu của Vương quốc Anh.
● Trên con đường mở rộng toàn cầu, Starbucks không phải lúc nào cũng đặt cược vào cùng một công thức thành công được sử dụng ở Mỹ. Họ đã phát triển, phân tích hồ sơ hương vị để điều chỉnh các sản phẩm của họ cho phù hợp với từng khu vực, đến mức ở Trung Quốc, họ đã áp dụng trà cổ truyền vào văn hóa địa phương.
Đọc những ví dụ trên, bạn có thể nghĩ rằng nói nó về sự đổi mới thay vì sự thích ứng. Nhưng hãy xem, không công ty nào thay đổi khách hàng mục tiêu của họ. Không ai trong số họ thay đổi lý do đằng sau sản phẩm.
Họ không chuyển đổi hoàn toàn hoạt động kinh doanh, mà là thích nghi với môi trường mới (như Starbucks ở Trung Quốc) hoặc thay đổi công nghệ (như Netflix, Yellow Pages và Kodak).
Sự thích ứng tương tự đã mang lại sự thịnh vượng cho các ví dụ được đề cập ở trên (và cho Samsung), nhưng Nokia thì không. Công ty Phần Lan nhấn mạnh rằng sự vượt trội về thiết kế và phần cứng - với tất cả các khoản đầu tư lớn để có được nó - có thể bảo vệ họ trước cuộc cách mạng ứng dụng di động.
Ý tưởng "chúng ta đã đầu tư quá nhiều, không thể thay đổi ngay bây giờ" biến thành một trong những cái bẫy kinh doanh nguy hiểm nhất: ngụy biện chi phí chìm. Cách khắc phục cho cạm bẫy này là đừng tin vào ý tưởng nào hết, mà hãy thực hiện một dự án có lợi nhuận và nó sẽ sinh cho bạn lợi nhuận.
Bẫy chi phí chìm
Hãy tưởng tượng bạn chuyển đến một tiểu bang mới ở phía bên kia của đất nước. Bạn vừa vay một khoản tiền để tân trang lại một tòa nhà cũ, biến nó thành những căn hộ cho thuê hiện đại để đón sinh viên MBA của trường đại học gần đó. Đây là một thành phố trong khuôn viên trường, và bạn là nhà cung cấp chỗ ở duy nhất, vì vậy lợi nhuận gần như được đảm bảo.
Một ngày nọ, bạn nhận được tin rằng trường đại học tiểu bang sẽ chuyển tất cả các chương trình chủ đến thủ đô, chỉ để lại các khóa học đại học ở thành phố của bạn. Sinh viên chưa tốt nghiệp thì có ít tiền hơn, vì vậy bạn có thể giảm giá cho thuê xuống mức không có lợi nhuận hoặc trả lại tòa nhà và đóng cửa doanh nghiệp.
Mặc dù quyết định thứ hai có vẻ hợp lý nhất, nhưng bản chất của các doanh nhân là sẽ tự hỏi 2 câu hỏi bào chữa:
1. Lỡ sau một thời gian, trường đại học quyết định lại, và các khóa học MBA sẽ lại ở tiểu bang này, rồi khách hàng cũng trở lại;
2. Tiền và thời gian đầu tư quá cao nên khó mà bỏ.
Nếu lời biện minh thứ nhất dựa trên bằng chứng thì có thể chấp nhận được, còn lời biện minh thứ hai lại không logic. Trong trường hợp này, tiếp tục đầu tư có nghĩa là tiếp tục thua lỗ hàng tháng để không "lãng phí" số tiền đầu tư ban đầu. Ngay cả cụm từ mà tôi vừa viết này cũng hơi khó hiểu bởi vì chi phí chìm chính là một sự ngụy biện.
Tuy nhiên, các giám đốc điều hành và thậm chí chính phủ lại hay đưa ra quyết định dựa trên ảo tưởng này, chúng còn có tên là The Concorde Fallacy. Cái tên này xuất phát từ việc chính phủ Anh và Pháp khăng khăng tài trợ cho các hoạt động không có lãi của máy bay siêu thanh trong nhiều năm, chỉ vì phát triển nó ngay từ đầu đã rất tốn kém.
Kết luận: Hãy quên đi chi phí chìm.
Nokia có mô hình kinh doanh tập trung vào phần cứng và đánh giá thấp cuộc cách mạng phần mềm do sự ra đời của điện thoại thông minh. Apple đến với iPhone vào năm 2007, và Samsung đã nhanh chóng đáp lại bằng dòng Galaxy được hỗ trợ bởi Android mã nguồn mở. Trong khi đó, công ty Phần Lan lại đi ngược dòng chảy này, đặt cược vào tính ưu việt của phần cứng để bù đắp cho những khiếm khuyết phần mềm. Điều đó khiến họ mất hầu hết mọi thứ.
Nhà sản xuất điện thoại Scandinavian là tù nhân của thành công trong quá khứ. Khi đối mặt với bình minh của kỷ nguyên mới, họ đã do dự quá lâu để thích nghi.
Nokia, Concorde, hoặc công việc kinh doanh căn hộ cho thuê hư cấu của chúng tôi là những ví dụ về ngụy biện và thành kiến ngăn cản sự thích ứng với môi trường thực tế, kinh tế và công nghệ mới.
Có một câu nói kích thích tư duy cho các doanh nhân đối mặt với nhu cầu thích ứng trong cuộc đấu tranh hàng ngày với các đối thủ cạnh tranh như sau:
Hãy giống như nước. Nếu bạn đổ nước vào cốc, nó sẽ vừa cái cốc. Bạn đổ nước vào một cái chai và nó sẽ vừa cái chai. Bạn cho nó vào ấm trà; nó vừa ấm trà.
TIN LIÊN QUAN
Giọt thương 2025: CBNV ROX Group chung tay hiến máu, lan tỏa giá trị sống đẹp
Với tinh thần sẻ chia và trách nhiệm cộng đồng, hàng trăm CBNV ROX Group đã cùng tham gia chương trình hiến máu Giọt thương 2025...
20 triệu trái phiếu chuyển đổi của CII đã có chủ, doanh nghiệp thu về 2.000 tỷ đồng
Với giá chào bán 100.000 đồng/trái phiếu, tổng số tiền CII thu được từ đợt chào bán là 2.000 tỷ đồng. Trừ đi chi phí, doanh nghiệp thu ròng hơn 1.998,7 tỷ đồng.
Lãi “khủng” nửa đầu năm, Dabaco mạnh tay chi tiền thâu tóm công ty chăn nuôi mới
Lợi nhuận tăng vọt sau 6 tháng đầu năm, Dabaco tiếp tục mở rộng tham vọng trong lĩnh vực chăn nuôi khi chi tiền thâu tóm công ty chăn nuôi lợn mới.
PVFCCo tăng tốc xuất khẩu, triển khai đơn hàng giá trị kỷ lục từ đầu năm 2025
Trong bối cảnh thị trường phân bón quốc tế biến động, PVFCCo (DPM) vẫn bứt phá với đơn hàng xuất khẩu Đạm Phú Mỹ lớn nhất từ đầu năm...
Quốc vương Bhutan và Hoàng hậu tới thăm Tập đoàn T&T Group
Ngày 20/8/2025, trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam, Quốc vương Bhutan Jigme Khesar Namgyel Wangchuck và Hoàng hậu Jetsun Pema...
Chiến lược kinh doanh nào giúp Vinamilk “làm nên chuyện” trên bản đồ thế giới
Vượt qua nhiều tập đoàn quốc tế, Vinamilk được Brand Finance vinh danh là thương hiệu sữa tiềm năng nhất toàn cầu 2025....
Vingroup vinh dự nhận Huân chương Lao động hạng Nhất
Tập đoàn Vingroup vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất vì thành tích đặc biệt xuất sắc trong việc tổ chức triển khai xây dựng Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia.
Đà Nẵng đề xuất THACO đầu tư siêu dự án metro gần 100km, trị giá 126.000 tỷ đồng
Đà Nẵng đang đặt nhiều kỳ vọng vào THACO không chỉ ở các dự án công nghiệp, hạ tầng tại Chu Lai mà còn ở tham vọng siêu tuyến metro dài gần 100km,
Cổ tức 2024 và bài toán về đích lợi nhuận của PV OIL
PV OIL (OIL/UPCoM) thông báo chốt quyền nhận cổ tức tiền mặt năm 2024 vào ngày 22/8/2025, dự kiến chi trả ngày 11/9/2025.
Lợi nhuận tăng mạnh, cổ phiếu NAF của ‘vua xuất khẩu chanh leo châu Á’ bứt phá sát đỉnh lịch sử
Nafoods Group ghi nhận doanh thu và lợi nhuận nửa đầu năm 2025 tăng mạnh, đồng thời khởi công dự án Nhà máy Nasoco – Giai đoạn 2 tại Tây Ninh...
Vietravel Airlines đồng hành cùng Hà Nội FC viết tiếp giấc mơ 20 năm
Vietravel Airlines chính thức trở thành Nhà tài trợ vận chuyển hàng không của Hà Nội FC tại mùa giải V.League 2025/2026, tiếp sức cho đội bóng Thủ đô trong hành trình viết tiếp giấc mơ 20 năm.
Nhà thiết kế Lê Thanh Hòa sẽ thiết kế đồng phục riêng cho cán bộ, nhân viên Văn Lang Empire T&T Golf Club
Việc hợp tác giữa Văn Lang Empire T&T Golf Club và Nhà thiết kế Lê Thanh Hòa trong dự án thời trang golf tới đây được xem như bước đi chiến lược,...
Gelex Electric "lãi đậm" trong quý II/2025, mạnh tay chi gần 1.100 tỷ “thưởng nóng” cổ đông
CTCP Điện lực Gelex (GEE) báo lợi nhuận sau thuế đạt 1.053 tỷ đồng trong quý II/2025, tăng trưởng 62%, gây chú ý khi quyết định chi gần 1.100 tỷ đồng tạm ứng cổ tức...
Tổng Giám đốc VPI sắp nhận 400.000 cổ phiếu từ gia đình vợ: Chiến lược nội bộ hay tín hiệu tái cấu trúc?
Động thái này diễn ra giữa lúc VPI ghi nhận kết quả kinh doanh nửa đầu năm khởi sắc và chuẩn bị cho loạt dự án lớn.
Thế Giới Di Động doanh thu 6 tháng đạt 73.655 tỷ đồng: Lộ kế hoạch đưa chuỗi bán lẻ lên sàn chứng khoán
CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (HoSE: MWG) đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đưa Thế Giới Di Động và Điện Máy Xanh trở thành hai công ty niêm yết độc lập,...
Ông lớn ngành thép một thời lên phương án gỡ khó cổ phiếu POM
Pomina -“ông vua ngành thép” một thời vừa có văn bản gửi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, giải trình nguyên nhân và phương án khắc phục cổ phiếu POM...
Hòa Phát (HPG) tái khởi động lò cao số 1 Dung Quất 1, chuẩn bị tăng tốc sản xuất thép
Hòa Phát thông báo lò cao số 1 tại Dung Quất 1 đã vận hành ổn định trở lại, đưa toàn bộ 4 lò hoạt động đồng bộ và tối đa công suất.
Hơn 8,26 triệu cổ phiếu F88 chính thức giao dịch trên sàn UPCoM
Công ty Cổ phần Đầu tư F88 (mã chứng khoán: F88) chính thức đưa hơn 8,26 triệu cổ phiếu vào giao dịch trên hệ thống UPCoM. Với giá tham chiếu ngày giao dịch đầu tiên...
Hòa Phát tự chủ 90% điện cho sản xuất thép, tiết kiệm gần 3.500 tỷ đồng chỉ trong 6 tháng
Trong nửa đầu năm 2025, Hòa Phát đã phát hơn 1,8 tỷ kWh điện tại các khu liên hợp gang thép, giúp tự chủ tới 90% nhu cầu điện sản xuất và tiết kiệm...
Xem nhiều




