Giá dầu có thể tăng mạnh do OPEC+ thiếu công suất dự phòng

Nhận định này được đưa ra bởi Ed Morse - Cố vấn cấp cao, Chiến lược gia hàng hóa tại Hartree Partners và cựu Giám đốc Nghiên cứu hàng hóa toàn cầu của Citigroup - trong cuộc phỏng vấn với AFP.

Ông Morse cho rằng có nhiều điểm cần lưu ý về khái niệm “công suất dự phòng”.

“Theo định nghĩa, đó là lượng dầu có thể được đưa ra thị trường trong vòng 1 tháng, 3 tháng hay 6 tháng? Và mức sản lượng đó có thể duy trì trong bao lâu - 6 tháng, 12 tháng hay lâu hơn?”, ông nói.

Ông cũng lưu ý rằng các yếu tố chính trị, cả trong nước lẫn quốc tế, đều có thể ảnh hưởng đến khả năng khai thác thực tế lượng công suất này.

Theo ông Morse, một số thành viên OPEC+ vẫn có mức công suất dự phòng “khá đáng kể”. Dựa trên cách ông định nghĩa - tức lượng dầu có thể được đưa ra thị trường trong 4-6 tuần - thì công suất dự phòng của toàn khối hiện vào khoảng 2,75 triệu thùng/ngày.

“Chỉ riêng rủi ro từ Nga và Iran đã đủ khiến lượng dầu đó trở nên quá ít để trấn an thị trường”, ông cảnh báo.

Ảnh hưởng đến thị trường dầu

Khi được hỏi về ảnh hưởng của tình trạng này, ông Morse cho biết mọi thứ phụ thuộc vào thời điểm xảy ra gián đoạn nguồn cung.

“Hiện thị trường dầu vật chất đang dao động trong biên độ hẹp và có dấu hiệu yếu đi, khi các nhà khai thác OPEC+ xuất khẩu nhiều hơn khoảng 2 triệu thùng/ngày so với giữa mùa hè. Sản lượng tăng rõ rệt, trong khi nhu cầu điện mùa hè đã giảm”, ông nói.

“Thị trường vẫn trong trạng thái backwardation (giá giao ngay cao hơn giá tương lai), nhưng mức chênh lệch đã thu hẹp đáng kể so với tháng 6. Ngoài ra, khi nhu cầu sau mùa hè giảm và nhiều nhà máy lọc dầu bước vào kỳ bảo dưỡng, lượng tồn kho đang tăng”, ông bổ sung.

Tuy vậy, ông Morse cảnh báo rằng nếu xảy ra một sự cố lớn khiến nguồn cung bị gián đoạn và giá dầu tăng mạnh, khoảng 2 triệu thùng/ngày có thể được đưa trở lại thị trường. “Nhưng câu hỏi là - điều gì sẽ xảy ra sau đó?” ông nói.

“Một ẩn số lớn nằm ở Ả Rập Xê-út: Liệu lãnh đạo vương quốc này có xem đây là cơ hội để giành lại thị phần, tăng sản lượng và xuất khẩu dầu thô lẫn sản phẩm tinh chế hay không”, ông đặt vấn đề.

Ông Morse cũng cho biết sự thất vọng đang gia tăng tại Ả Rập Xê-út, khi nước này phải tự nguyện cắt giảm sản lượng để hỗ trợ giá dầu, trong khi một số thành viên khác của OPEC+ lại “hưởng lợi từ nỗ lực đó mà không phải đánh đổi gì”.

Trong cuộc phỏng vấn với AFP, ông Ed Morse cho rằng việc OPEC+ thiếu công suất dự phòng có thể dẫn đến một đợt tăng giá dầu mạnh, nhưng “khó có khả năng kéo dài”.

“Nếu giá tăng do gián đoạn khai thác ở nhiều quốc gia cùng lúc, đợt tăng đó sẽ không bền, và thị trường toàn cầu có thể nhanh chóng trở lại biên độ dao động hẹp khoảng 5 USD/thùng như hiện nay”, ông nói.

Ông Morse lưu ý rằng “yếu tố nhu cầu là điều không thể bỏ qua khi xem xét vấn đề này”.

“GDP toàn cầu đang cho thấy tín hiệu tích cực hơn so với vài tháng trước, nhưng không nên kỳ vọng nhu cầu sẽ phục hồi mạnh ở Trung Quốc hay các nền kinh tế phát triển”, ông nói thêm.

Theo ông, “phần còn lại của thế giới cũng khó tạo ra mức tăng trưởng nhu cầu dầu vượt quá 1 triệu thùng/ngày”.

“Mức tăng đó hoàn toàn có thể được đáp ứng bởi các quốc gia ngoài OPEC+, chưa kể nếu các nước vùng Vịnh tăng thêm sản lượng”, ông Morse nhấn mạnh.

Giá dầu cao kéo dài có thể thúc đẩy sản lượng Mỹ tăng

Ông Morse cho biết nếu giá dầu duy trì ở mức cao trong thời gian dài, điều đó “sẽ khiến sản lượng dầu của Mỹ tăng nhanh hơn dự kiến”.

“Nếu giá dầu Brent vượt 80 USD/thùng và giữ được mức này trong hai tháng, khả năng cao sản lượng của Mỹ - vốn được dự báo đi ngang trong năm 2026 so với 2025 - sẽ tăng thêm khoảng 400.000-500.000 thùng/ngày. Mức tăng đó đủ để giúp thị trường ổn định trở lại sau cú sốc giá ban đầu”, ông nói.

Dự trữ dầu chiến lược và vai trò của Trung Quốc

Ông Morse cũng đề cập đến nguồn công suất dự phòng tiềm ẩn từ Kho Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược (SPR) của Mỹ, nhưng cho rằng Mỹ không phải quốc gia duy nhất có khả năng này.

“Trung Quốc thậm chí còn đóng vai trò quan trọng hơn Mỹ trong việc điều tiết kho dự trữ dầu chiến lược”, ông nhận định.

“Nếu giá dầu tăng mạnh, Trung Quốc gần như chắc chắn sẽ ngừng tích trữ thêm - trong hai năm qua, lượng dầu mà họ bổ sung vào kho dự trữ dao động từ 600.000 đến 1,1 triệu thùng/ngày”, ông Morse cho biết.

“Hơn nữa, tại Trung Quốc, toàn bộ lượng dự trữ - dù là công hay tư - đều do nhà nước kiểm soát”, ông nhấn mạnh.

Khả năng chính quyền Trump sử dụng kho dự trữ dầu

Khi được hỏi liệu chính quyền Trump có thể sử dụng kho SPR như một công cụ điều tiết công suất dự phòng hay không, ông Morse cho rằng “không có lý do gì để nghi ngờ việc họ sẽ làm mọi cách nhằm giữ giá xăng trong nước ở mức hợp lý”.

“Điều này càng đúng trong giai đoạn trước cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026”, ông nói thêm.

Tuy nhiên, ông Morse đặt vấn đề liệu chính quyền Trump có thể đi xa hơn trong việc bảo đảm dòng chảy năng lượng quốc tế hay không.

“Sau vụ đánh bom ở Doha, chính quyền Mỹ đã ký thỏa thuận an ninh với Qatar, cam kết bảo vệ quốc gia này. Điều đó đặt ra câu hỏi liệu Washington có thể thực hiện các cam kết tương tự với những nước khác ở Trung Đông hay không”, ông nói.

OPEC, Bộ Ngoại giao Ả Rập Xê-út, Nhà Trắng, Viện Dầu khí Mỹ (API), Quốc vụ viện Trung Quốc và Trung tâm Báo chí Quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc đều chưa đưa ra bình luận về nhận định của ông Ed Morse.

Năng lực dự phòng của OPEC+ đang giảm dần

Trong một cuộc phỏng vấn riêng, Jamie Webster - Đối tác kiêm Giám đốc Trung tâm Ảnh hưởng Năng lượng của Boston Consulting Group (BCG) - cho biết công suất dự phòng của OPEC+ “chắc chắn” đang giảm, dù vẫn còn “một phần năng lực dự phòng nhất định”.

Khi được hỏi về ảnh hưởng đối với thị trường dầu, ông Webster nhận định: “Hiện tại, yếu tố này chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh tổng thể của thị trường dầu, nhưng vẫn là rủi ro trung hạn cần theo dõi”.

Ông cho rằng việc thiếu công suất dự phòng tự thân nó chưa đủ để khiến giá dầu tăng vọt, nhưng nhấn mạnh: “Khi công suất dự phòng giảm xuống thấp, giới quan sát hiểu rằng phần còn lại thường kém hiệu quả hơn, vì chủ yếu là dầu nặng và chứa nhiều tạp chất”.

“Bên cạnh đó, khi công suất dự phòng được sử dụng cho đúng mục đích, thị trường lại lo ngại rằng nguồn dự phòng cho những cú sốc trong tương lai sẽ càng ít đi”, ông nói thêm.

Ông Webster cũng lưu ý rằng tồn kho dầu không thể xem là công suất dự phòng, dù có thể giúp bổ sung nguồn cung trong ngắn hạn.

“Các kho dự trữ có thể cung cấp thêm một lượng đáng kể dầu ra thị trường trong thời gian ngắn, nhưng khả năng duy trì dòng chảy ổn định lâu dài là rất hạn chế, gần như không thể. Vì vậy, SPR (Kho Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược) không phải là công suất dự phòng thực sự, nhưng có thể là công cụ hữu hiệu để điều tiết giá ngắn hạn - nếu được sử dụng đúng cách và có đủ lượng dầu sẵn sàng”, ông nói.

Quan điểm khác: OPEC+ vẫn còn nhiều năng lực

Trong một cuộc phỏng vấn khác, Diana Furchtgott-Roth - Giám đốc Trung tâm Năng lượng, Khí hậu và Môi trường thuộc Tổ chức Heritage Foundation - cho rằng OPEC+ “vẫn có thừa năng lực khai thác”.

“Giá dầu sẽ giảm khi sản lượng tăng, và hiện vẫn còn công suất dự phòng”, bà nói.

Bà Furchtgott-Roth cũng khẳng định Mỹ không thiếu công suất, nhấn mạnh rằng nước này “có công suất dự phòng nhờ nguồn tài nguyên dồi dào cùng định hướng mới về thống trị năng lượng và gia tăng khai thác”. “Khả năng này còn vượt xa vai trò của SPR”, bà nói thêm.

“Chính quyền Trump có thể tái nạp kho dự trữ SPR, nhưng nguồn cung linh hoạt từ các mỏ mới trong nước đủ để đáp ứng nhu cầu, nên hiện chưa cần đến SPR”, bà nhận định.

OPEC và Nhà Trắng đều chưa bình luận gì về phát biểu của ông Webster và bà Furchtgott-Roth.