VnFinance
Thứ sáu, 29/12/2023, 21:11 PM

“Ngàn chiêu vạn mánh” lừa đảo trực tuyến Bài 3: Cẩn trọng “mã độc" QR code

Thời gian gần đây, việc quét mã QR code để thanh toán trực tuyến, để tải ứng dụng, để kết bạn, đăng nhập vào các tài khoản mạng xã hội… trở nên hết sức phổ biến bởi sự tiện dụng của nó. Tuy nhiên chỉ cần một phút sơ hở các cá nhân, hộ kinh doanh, tổ chức… sẽ mắc bẫy hacker khi bị dán đè mã QR, tải nhầm app có chứa mã độc có thể sẽ bị mất tiền, bị chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội...

Bài 3: Cẩn trọng “mã độc
Chủ một hộ kinh doanh phát hiện miếng dán mã QR khác được dán đè lên mã tại cửa hàng.
 

Hàng đã trao song tiền vào túi... người khác

Sau đại dịch COVID-19 việc thanh toán online ngày một phổ biến. Từ đó cũng xuất hiện thủ đoạn lừa đảo mới, cả trên mạng xã hội lẫn tại các cửa hàng cửa hiệu. Đó là việc đối tượng xấu dán đè mã QRcode lên các vị trí thanh toán của chủ của hàng.

Chị Phương Thảo, chủ hộ kinh doanh đồ điện trên quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) kể lại. Từ khi việc thanh toán qua app ngân hàng trên điện thoại di động trở nên phổ biến chị cũng đã in mã QRcode của số tài khoản ngân hàng dán lên tủ kính để khách hàng thanh toán tiền. Buổi chiều cách đây mấy hôm một khách quen đến mua hàng của chị nhưng chị Thảo không có nhà. Theo thói quen mọi lần, khách lựa xong hàng thì sẽ thanh toán theo mã QR trên tủ kính. Buổi tối chị Thảo về kiểm lại hàng thì thấy tài khoản chưa báo có tiền nên mới gọi điện cho khách hỏi. Khách khẳng định đã chuyển tiền ngay từ chiều, và còn gửi bill cho chị xem.

Vừa liếc bill chị Thảo đã phát hiện ngay ra tài khoản mà khách chuyển không phải là của mình. Vì của chị là ngân hàng VCB, còn khách lại chuyển vào ngân hàng ACB, chỉ có tên chủ tài khoản là giống nhau. Sau đó, vị khách cũng check lại những giao dịch trước thì xác nhận đúng là đã chuyển nhầm. Khi kiểm tra lại chỗ dán mã QR trên tủ chị Thảo giật mình khi phát hiện ra đã bị kẻ xấu dán đè mã QRcode lên khiến cho khách hàng bị nhầm lẫn. Cuối cùng, giải pháp của chị Thảo là xé tờ QRcode đi, và mỗi lần khách hàng chuyển khoản thì chị sẽ nhắn số tài khoản ngân hàng hoặc đưa trực tiếp mã QRcode cho họ.

Chị Lan Anh - chủ một cửa hàng tạp hóa trên địa bàn quận Đống Đa (Hà Nội) kể lại cú lừa xảy ra cuối tháng 11/2023. Thời điểm đó anh khách hàng thanh toán số tiền 300 ngàn đồng bằng cách quét mã QR. Thông thường, ngay sau đó điện thoại của chị sẽ hiện thông báo đã nhận.

Tuy nhiên sau vài phút vẫn chưa nhận được, chị đề nghị khách cho xem lịch sử giao dịch và thấy tiền đã được chuyển đến một tài khoản đứng tên người khác, trong khi khách khẳng định quét mã QR dán trên tường tại cửa hàng. "Kiểm tra thấy có một miếng dán QR khác được dán đè lên mã của mình. Trước đó tôi cũng từng nghe về chiêu trò này rồi, không ngờ cửa hàng mình cũng gặp" - chị Lan Anh tỏ ra bức xúc.

Do số tiền không qua lớn, chị chấp nhận chịu thiệt. Sau đó, Lan Anh cũng bóc hết những QR dán bên ngoài, chỉ để lại duy nhất một mã ở ngay bàn tính tiền.

Theo một chuyên gia thuộc Ngân hàng Nhà nước việc thanh toán, chuyển trả bằng mã QR Code có rất nhiều ưu thế so với việc thanh toán bằng tiền mặt hoặc thanh toán bằng Internet banking truyền thống. Thanh toán bằng QR Code không những đơn giản hóa quy trình, dễ dàng cho người chuyển tiền, gia tăng tốc độ giao dịch mà còn tránh nhầm lẫn khi phải nhập dãy số tài khoản khá dài. Người nhận tiền hay người bán hàng có thể nhận biết được giao dịch chuyển tiền thực hiện gần như tức thì, nhanh chóng mọi lúc mọi nơi có kết nối Internet. Do đó, thanh toán hình thức QR Code được xem là một trong những phương pháp thanh toán hiện đại không sử dụng tiền mặt và thẻ ngân hàng.

Nhờ tính tiện lợi và không tiếp xúc, QR Code dần trở thành phương thức thanh toán chính của nhiều người dân. Từ các quán tạp hóa, cửa hàng dịch vụ đến nhà hàng, quán ăn đều dán mã QR Code thông tin tài khoản ngân hàng để tiện cho khách hàng thanh toán tiền.

Theo đại diện Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước, mã QR có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ cả về số lượng và giá trị. Trong năm 2022, thanh toán qua mã QR tăng tới 225,36% về số lượng và 243,92% về giá trị so với năm 2021. Riêng 3 tháng đầu năm 2023, thanh toán qua phương thức mã QR tăng mạnh mẽ nhất, tăng tới 160,7% về số lượng và 43,8% về giá trị; qua POS tăng 37,5% về số lượng và 32% về giá trị. Điều này cho thấy, phương thức thanh toán sử dụng mã QR đang ngày càng quen thuộc với người tiêu dùng.

Với tiện ích và mức độ phổ biến ngày càng rộng rãi của mã QR, công nghệ này đang bị khai thác bởi các nhóm tội phạm mạng. Đơn cử là thủ đoạn dán đè mã QR code tài khoản ngân hàng lên mã của chủ cửa hàng nhằm chiếm đoạt tài sản. Nghiêm trọng hơn, các đối tượng còn tạo ra mã QR độc hại để lừa chiếm đoạt tài khoản ngân hàng hoặc thông tin cá nhân người dùng...

Bài 3: Cẩn trọng “mã độc
Cơ quan điều tra làm việc với đối tượng thực hiện việc phát tán tờ rơi có hình ảnh nhạy cảm kèm qrcode để truy cập tại Lâm Đồng.
 

Phát tờ rơi kèm mã độc lừa đảo

Gần đây Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Công an tỉnh Lâm Đồng phối hợp với Công an TP Đà Lạt đã bắt quả tang, ngăn chặn kịp thời một nhóm đối tượng có hành vi phát tán tờ rơi nhằm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng.

Qua đấu tranh, các đối tượng khai nhận được một người thuê phát card visit ở khắp các tỉnh phía Nam như TP HCM, Vũng Tàu, Đồng Nai, Lâm Đồng… với giá 1000 đồng/tờ. Trung bình mỗi ngày các đối tượng thực hiện khoảng 3.000 - 5.000 tờ, khi đến Đà Lạt thực hiện thì bị người dân tố giác và lực lượng Công an bắt quả tang.

Trước đó, nhận được tin báo từ quần chúng nhân dân, trên địa bàn TP Đà Lạt, có nhiều tài xế và chủ xe ô tô nhận được danh thiếp lạ dưới dạng card visit cài hoặc kẹp trên xe của mình. Card có nội dung khiêu dâm với hình ảnh các cô gái ăn mặc hở hang; hướng dẫn cách sử dụng dịch vụ “massage thư giãn tận nơi, hẹn hò tình cảm” bằng cách truy cập vào đường link website, quét mã QR Code... và tải ứng dụng trên website.

Qua kiểm tra mã QR, đường link dẫn đến website trên các card visit, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao xác định các nội dung trên đều chứa nhiều loại mã độc chuyên dùng để đánh cắp các thông tin, dữ liệu của người dùng. Mục tiêu của số đối tượng này nhằm đánh lừa người dùng cài đặt các ứng dụng chứa mã độc vào điện thoại cá nhân.

Khi cài đặt các ứng dụng này vào máy điện thoại cá nhân, mã độc sẽ đọc được nội dung và tương tác được trên các ứng dụng khác, từ đó có thể “nằm vùng” như một gián điệp, thu thập thông tin, điều khiển các ứng dụng ngân hàng, đánh cắp tài khoản, mật khẩu và mã OTP của nạn nhân để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Hiện vụ việc đang được các đơn vị Công an tỉnh Lâm Đồng tiếp tục điều tra, làm rõ.

Theo một điều tra viên thuộc Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an TP Hà Nội thời gian qua thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua việc quét mã QR code ngày một phổ biến. Đối tượng mạo danh là nhân viên ngân hàng, gọi điện từ số máy bàn có dãy số gần giống với số tổng đài của ngân hàng mời chào khách hàng nâng hạn mức thẻ tín dụng hoặc rút tiền mặt từ thẻ tín dụng hoặc một số dịch vụ tài chính khác. Tiếp đến, kẻ gian sẽ gửi và yêu cầu khách hàng quét mã QR.

Sau khi khách hàng quét mã QR mà kẻ gian gửi tới, khách hàng sẽ được chuyển đến đường link website giả mạo. Tại đây, khách hàng được yêu cầu nhập các thông tin như: Họ và tên, CMND/CCCD, chụp ảnh CMND, CCCD 2 mặt, số thẻ, mã bí mật CVV, ngày hết hạn thẻ và OTP gửi về số điện thoại khách hàng, thông tin đăng nhập user và password tài khoản ngân hàng… Ngay sau khi khách hàng cung cấp thông tin, đối tượng lừa đảo sẽ chiếm được quyền sử dụng tài khoản Internet Banking hoặc thẻ tín dụng và thực hiện giao dịch chiếm đoạt tiền.

Ngoài ra mã QR độc hại còn được phát tán dễ dàng trong các bài viết, hình ảnh thông qua các ứng dụng nhắn tin, diễn đàn, hội nhóm trên mạng xã hội. Tại một hội nhóm trên Facebook chuyên về tình hình giao thông, một bài viết với tiêu đề "live (tường thuật trực tiếp) tai nạn giao thông thảm khốc... không một ai sống sót" đã thu hút rất đông thành viên quan tâm và tò mò. Kèm theo tựa đề câu khách này là một mã QR với lời chào mời quét mã để xem video. Tuy nhiên khi quét mã thì kết quả lại là một trang quảng cáo cờ bạc kèm cảnh báo mã độc có thể bị cài đặt vào điện thoại. Dù bài viết đã nhanh chóng bị xóa nhưng lượng tương tác lên đến hàng nghìn người.

Một phương thức khác là dạng tin nhắn gửi cho mọi thành viên trong các hội nhóm hoặc gửi từ các tài khoản đã bị hack với nội dung video lộ hàng nóng bỏng của ca sĩ M.T, người mẫu P.U... kèm hình ảnh minh họa có mã QR. Những người dùng tò mò quét mã truy cập sẽ bị nhiễm mã độc.

Theo ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc công nghệ tại Công ty An ninh mạng NSC, QR code chỉ có thể được giải mã và hiển thị nội dung thông qua các máy quét chuyên dụng, hoặc phổ thông hơn là qua camera điện thoại. Mắt người không thể đọc được nội dung của mã và khó phân biệt được các QR khác nhau. Mã cũng giúp việc truy cập một đường link dễ dàng hơn việc phải gõ lại địa chỉ.

"Lợi dụng yếu tố về mặt hiển thị nói trên, cùng sự phổ biến của QR code, kẻ lừa đảo có thể mã hóa các đường link hoặc số tài khoản giả mạo thành mã QR để qua mặt người dùng", ông Sơn nói. Nếu không để ý, người dùng có thể quét và truy cập link xấu, hoặc chuyển tiền tới số tài khoản giả mạo mà không hay biết.

Để tránh bị dính bẫy lừa đảo tinh vi này, các ngân hàng khuyến cáo khách hàng cần hết sức cảnh giác với các yêu cầu quét mã QR hoặc truy cập đường link lạ. Các ngân hàng cũng cho biết tuyệt đối không yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin số thẻ, số CVV2/CVC2 (3 số bảo mật ở mặt sau của thẻ tín dụng) hoặc bất kỳ thông tin bảo mật cá nhân nào khác của khách hàng qua zalo/số điện thoại không định danh.

Đồng thời, các ngân hàng cũng khuyến cáo khách hàng tuyệt đối không cung cấp mã xác thực OTP/ Smart OTP cho bất kỳ ai kể cả nhân viên ngân hàng. Nếu lỡ quét mã QR, cần kiểm tra lại đường link để nhận diện link URL an toàn…

Cơ quan Công an khuyến cáo người dân thường xuyên kiểm tra, rà soát những mã QR Code thanh toán tại cơ sở kinh doanh của mình và cần thông báo ngay lên cơ quan chức năng khi nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu giả mạo, lừa đảo. Đồng thời, khách hàng sau khi quét mã thanh toán không nên chủ quan mà cần kiểm chứng lại thông tin số tài khoản, tên chủ tài khoản với chủ cửa hàng để kịp thời ngăn chặn những hình thức phạm tội đang ngày một tinh vi hơn hiện nay.


Điểm tin ngân hàng ngày 23/6: VietinBank hé lộ kết quả kinh doanh 6 tháng năm 2025
Điểm tin ngân hàng ngày 23/6: VietinBank hé lộ kết quả kinh doanh 6 tháng năm 2025

Chuẩn bị 500.000 tỷ đồng cho vay các dự án trọng điểm; PGBank bổ nhiệm thêm Phó Tổng Giám đốc, chuẩn bị tổ chức ĐHĐCĐ bất thường...

Agribank được vinh danh tại Chương Trình “Vinh Quang Việt Nam” 2025: Khẳng định vị thế trụ cột trong sự nghiệp phát triển “Tam nông”
Agribank được vinh danh tại Chương Trình “Vinh Quang Việt Nam” 2025: Khẳng định vị thế trụ cột trong sự nghiệp phát triển “Tam nông”

Tối ngày 22/6/2025, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã tổ chức Chương trình “Vinh quang Việt Nam” năm 2025 với chủ đề “Tự hào và Khát vọng”....

Tin tức ngân hàng nổi bật tuần qua: BIDV bứt phá ngoạn mục, lọt Top 50 doanh nghiệp
Tin tức ngân hàng nổi bật tuần qua: BIDV bứt phá ngoạn mục, lọt Top 50 doanh nghiệp

Tuần qua, nhiều ngân hàng đã có những động thái quan trọng nhằm mở rộng dịch vụ và thu hút khách hàng với hàng loạt diễn biến đáng chú ý liên quan đến hoạt động...

Điểm tin ngân hàng ngày 21/6: Loạt ngân hàng tăng tốc “bơm” tín dụng cho bất động sản
Điểm tin ngân hàng ngày 21/6: Loạt ngân hàng tăng tốc “bơm” tín dụng cho bất động sản

Prudential Việt Nam sở hữu hơn 57 triệu cổ phiếu VietinBank; Vạn Thịnh Phát và đối tác Đức đề xuất 3 tỷ USD tái cơ cấu SCB; Đề xuất không để ngân hàng tham gia...

Techcombank đồng hành chuyển đổi số cùng doanh nghiệp Cần Thơ
Techcombank đồng hành chuyển đổi số cùng doanh nghiệp Cần Thơ

Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) phối hợp cùng Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ tổ chức “Hội nghị Techcombank đồng hành cùng doanh nghiệp...

Nhiều ưu đãi cho khách hàng hộ kinh doanh, tiểu thương sử dụng Loa thông báo biến động số dư PVcomBank
Nhiều ưu đãi cho khách hàng hộ kinh doanh, tiểu thương sử dụng Loa thông báo biến động số dư PVcomBank

Từ ngày 09/6/2025, Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) chính thức triển khai cung cấp giải pháp Loa thông báo biến động số dư bằng giọng nói, tích hợp nhiều tiện ích vượt...

Techcombank là đại diện duy nhất Việt Nam được giải thưởng Celent Model Bank 2025 về quản lý vận hành xuất sắc
Techcombank là đại diện duy nhất Việt Nam được giải thưởng Celent Model Bank 2025 về quản lý vận hành xuất sắc

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) chính thức được Tổ chức tư vấn tài chính công nghệ hàng đầu thế giới Celent vinh danh tại Celent Model Bank Awards 2025...

Điểm tin ngân hàng ngày 20/6: Tỷ giá USD tăng tại ngân hàng, giảm bất ngờ trên “chợ đen”
Điểm tin ngân hàng ngày 20/6: Tỷ giá USD tăng tại ngân hàng, giảm bất ngờ trên “chợ đen”

KienlongBank dự kiến chia cổ tức "khủng" 60%, tăng vốn điều lệ lên gần 6.000 tỷ đồn; 150.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn trong nửa cuối năm; Đề xuất phạt đến 100 triệu đồng...

Mua bán vàng từ 20 triệu đồng phải chuyển khoản
Mua bán vàng từ 20 triệu đồng phải chuyển khoản

Theo dự thảo, các giao dịch mua bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên bắt buộc phải thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và của doanh nghiệp kinh doanh vàng, tại ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Agribank khẳng định vị thế Top 100 doanh nghiệp lớn nhất Đông Nam Á năm 2025
Agribank khẳng định vị thế Top 100 doanh nghiệp lớn nhất Đông Nam Á năm 2025

Việc Agribank tiếp tục có mặt trong danh sách Fortune Southeast Asia 500 một lần nữa khẳng định uy tín và quy mô của ngân hàng...

Điểm tin ngân hàng ngày 19/6: Cảng Sài Gòn chuẩn bị thoái toàn bộ hơn 5 triệu cổ phiếu MSB
Điểm tin ngân hàng ngày 19/6: Cảng Sài Gòn chuẩn bị thoái toàn bộ hơn 5 triệu cổ phiếu MSB

PGBank sắp họp cổ đông bất thường để điều chỉnh kế hoạch tăng vốn; MB triển khai gói vay bất động sản với hạn mức lên tới 50 tỷ đồng; Hiệp hội Ngân hàng xây...

Cán bộ nhân viên SeABank chung tay làm sạch 11 bãi biển vì môi trường xanh
Cán bộ nhân viên SeABank chung tay làm sạch 11 bãi biển vì môi trường xanh

Hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới 5/6 và Ngày Đại dương thế giới 8/6, trong ngày 7/6/2025 hàng trăm cán bộ nhân viên (CBNV) Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, HOSE: SSB)...

Các ngân hàng trung ương dự kiến tiếp tục mua vàng trong 12 tháng tới
Các ngân hàng trung ương dự kiến tiếp tục mua vàng trong 12 tháng tới

Theo khảo sát mới nhất của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), các ngân hàng trung ương dự kiến ​​sẽ tiếp tục mua vàng trong 12 tháng tới. Kim loại quý này đang thu...

VPBank dẫn đầu nhóm ngân hàng tư nhân Việt Nam trong Fortune Southeast Asia 500
VPBank dẫn đầu nhóm ngân hàng tư nhân Việt Nam trong Fortune Southeast Asia 500

VPBank tăng 4 bậc lên vị trí 87 trong danh sách 500 doanh nghiệp lớn nhất Đông Nam Á, khẳng định những bước tiến về quy mô, hiệu quả hoạt động và tầm ảnh hưởng...

PVcomBank khẳng định sứ mệnh cộng đồng cùng Robocon 2025
PVcomBank khẳng định sứ mệnh cộng đồng cùng Robocon 2025

Tối 13/6, các trận đấu cuối cùng của vòng chung kết cuộc thi sáng tạo Robot Việt Nam 2025 (Robocon 2025) đã diễn ra tại Nhà thi đấu Ninh Bình, thành phố Hoa Lư, tỉnh...

Điểm tin ngân hàng ngày 18/6: MSB huy động 7.000 tỷ đồng trái phiếu
Điểm tin ngân hàng ngày 18/6: MSB huy động 7.000 tỷ đồng trái phiếu

Loạt ngân hàng thanh lý ô tô đã qua sử dụng, giá khởi điểm chỉ từ 45 triệu đồng; Chính thức giảm 2% thuế VAT đến hết năm 2026, trừ chứng khoán, ngân hàng...

An tâm trong mọi giao dịch ứng dụng ngân hàng số thế hệ mới SHB SAHA
An tâm trong mọi giao dịch ứng dụng ngân hàng số thế hệ mới SHB SAHA

Việc triển khai ứng dụng ngân hàng số thế hệ mới SHB SAHA tới khách hàng đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số toàn diện của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) sau hơn 32 năm phát triển, nhằm tạo ra một hệ sinh thái các dịch vụ

Giá vàng điều chỉnh giảm mạnh
Giá vàng điều chỉnh giảm mạnh

Giá vàng trong nước giảm cả triệu đồng cùng chiều với xu hướng của thị trường thế giới trước động thái chốt lời sau những phiên tăng mạnh.

VPBankS và Fintech AI bắt tay phát triển StockGuru: Cuộc cách mạng AI trong đầu tư chứng khoán Việt Nam
VPBankS và Fintech AI bắt tay phát triển StockGuru: Cuộc cách mạng AI trong đầu tư chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa chứng kiến một bước ngoặt quan trọng. VPBankS và Fintech AI chính thức trở thành đối tác chiến lược, cùng phát triển StockGuru - giải pháp AI độc...

VnFinance
vnfinance.vn
VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance