Ông Đào Tuấn Anh, Giám đốc AppotaPay nhận định Việt Nam là một trong những thị trường ứng dụng thanh toán di động tiềm năng, phát triển nhanh trên thế giới và có sức tác động mạnh mẽ, những yếu tố này đã thúc đẩy sự tăng trưởng của các hình thức thanh toán hiện đại nói chung và ví điện tử nói riêng.
Theo một số báo cáo, thị trường thanh toán trực tuyến tại Việt Nam được dự đoán sẽ đạt giá trị 8,6 tỷ USD vào năm 2020, trong khi tổng giao dịch dự kiến tăng 14,1% lên mức 14,59 tỷ USD vào năm 2024.
Mặc dù vậy, ông Đào Tuấn Anh, Giám đốc AppotaPay vẫn thừa nhận, thị trường ví điện tử đang ngày càng khốc liệt, khó khăn hơn với nhiều tên tuổi đã gia nhập thị trường từ lâu và có vốn đầu tư lớn từ nước ngoài.
Tính tới thời điểm này, AppotaPay (trực thuộc Appota Group) là đơn vị thứ 39 không phải ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước cấp phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
Được thành lập vào tháng 9/2015, doanh nghiệp này chủ yếu phục vụ cho hệ sinh thái hơn 55 triệu người dùng trong lĩnh vực giải trí số của Appota Group với hơn 1.000 điểm bán hàng trực tiếp (POS) và 10.000 hệ thống POS gián tiếp.
Trước đó, có nhiều thông tin về các thương vụ đường vòng nhằm thâu tóm ví điện tử của đại gia nước ngoài khiến giới chuyên môn lo ngại.
Ví dụ như thông tin Alibaba - ông lớn thương mại điện tử của Trung Quốc đang rót vốn mua lại lượng lớn cổ phần eMonkey (eM), ví điện tử của Công ty cổ phần Dịch vụ thương mại và công nghệ M-Pay. Ít ai để ý, đầu tháng 11/2019, Lazada.vn - trang thương mại điện tử của Alibaba tại Việt Nam - cũng thông báo ra mắt ví điện tử của mình mang tên ví điện tử eMonkey.
Như vậy, cả hai “ông trùm” thanh toán điện tử lớn nhất Trung Quốc là Alibaba và Tencent đều đã có mặt tại Việt Nam, chưa kể nhiều nhà đầu tư sừng sỏ khác. Ngoài ra, các tân binh mới vẫn nhăm nhe tìm cách gia nhập thị trường.
Còn Moca đã bán cổ phần cho Grab, Airpay bán 30% cổ phần cho Sea Limited - công ty có cổ đông lớn nhất là Tập đoàn Tencent, đối thủ của Alibaba. Standard Chartered Private Equity (SCPE), Goldman Sachs, Warburg Pincus nắm phần lớn vốn của Momo. True Money (Thái Lan) nắm giữ 90% vốn 1Pay. Payoo bán 64% vốn cho Tập đoàn NTT Data (Nhật Bản)…
Trước làn sóng tham gia dồn dập của các đại gia ngoại với cổ phần chi phối không chỉ gây nhiều lo ngại bị thao túng thị trường mà còn có thể làm thui chột sự sáng tạo của các fintech trong nước.
Trong báo cáo đánh giá tác động của một số loại hình kinh tế chia sẻ (KTCS) của Bộ KH-ĐT, trong đó có ví điện tử đã thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Bộ KH-ĐT cho rằng nếu không khẩn trương ban hành và triển khai chiến lược hỗ trợ doanh nghiệp trong nước thì có thể dẫn đến hiện tượng bị nước ngoài chi phối hoàn toàn thị phần kinh tế chia sẻ trong nước.
Ngoài ra, các đối tác khác của mô hình KTCS khi không cập nhật được thông tin, công nghệ sẽ trở thành đối tượng yếu thế, mất việc làm… vì không theo kịp hoặc bị hình thức kinh doanh mới thống lĩnh, chiếm thị phần. Phân tích cụ thể, chuyên gia kinh tế Đỗ Hòa đánh giá có 2 nguyên nhân chính dẫn đến sự lép vế của doanh nghiệp Việt là nguồn lực hạn chế và công nghệ còn yếu.
Về nguồn lực, các lĩnh vực thuộc mô hình KTCS là một sân chơi lớn, đòi hỏi mức đầu tư rất mạnh và lâu dài. Trong giai đoạn đầu, các doanh nghiệp phải “đổ” tiền mạnh, chấp nhận lỗ để chiếm thị phần. Sau khi giành được lượng thị phần nhất định, họ bắt đầu mở thêm những dịch vụ, ứng dụng khác trong hệ sinh thái để bù lỗ, thu lời.
Trong khi đó, doanh nghiệp Việt đa phần yếu, nguồn lực thấp, không đủ “sức” để chạy đường dài. Gốc rễ vấn đề là do nhà nước chưa có chính sách, chiến lược kinh tế tập trung phát triển những ngành kinh tế này. Chủ trương kêu gọi, khuyến khích KTCS nhưng không tạo cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể như các nước: Singapore ưu đãi thuế, chính phủ Trung Quốc thậm chí “bơm” tiền hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn đầu.
Cũng chính vì doanh nghiệp Việt phải “đơn thương độc mã” trong cuộc chiến giành thị phần, chưa có sự hỗ trợ từ chính sách nên giảm cơ hội gọi vốn từ các nhà đầu tư. Rủi ro cao, nhà đầu tư e dè.
Về công nghệ, KTCS chủ yếu dựa trên nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI). Lĩnh vực này Việt Nam mới bắt đầu kêu gọi đầu tư, trong khi các nước đã đi trước từ rất lâu, công nghệ, kinh nghiệm đều tốt hơn Việt Nam.
Mặt khác, các doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam thu thập, khai thác dữ liệu được bảo vệ chặt chẽ bởi luật Đầu tư nước ngoài, trong khi môi trường thu thập, phân tích dữ liệu người dùng của Việt Nam còn rất nhiều bất cập. Chưa có môi trường lành mạnh, nền tảng pháp lý đủ mạnh để tạo sân chơi cho công nghệ số ở Việt Nam có thể phát huy.