Tham vọng của Starlink
Starlink là dự án phủ sóng Internet vệ tinh của Elon Musk, được thiết kế bởi đội ngũ SpaceX - công ty hoạt động trong lĩnh vực vũ trụ và khai phá không gian của tỷ phú này.
Do được truyền qua vệ tinh, người dùng không cần phải kết nối cáp để sử dụng Internet, nhưng cần mua thêm bộ thiết bị thu sóng và phải trả tiền thuê bao hàng tháng. Dự án đang trong giai đoạn triển khai thử ở một số khu vực thuộc Mỹ, Anh, Canada, Đức và New Zealand. Trang CNet đã dùng thử mạng từ Starlink và đánh giá hệ thống này có nhiều ưu điểm, nhưng cũng không ít hạn chế.
Đây là một dự án chòm sao vệ tinh, trong đó hàng ngàn vệ tinh cỡ nhỏ được phóng lên quỹ đạo thấp của Trái đất (viết tắt là LEO - Low Earth Orbit), nằm cách mặt đất 550km. Tín hiệu Internet sẽ được bắn từ các vệ tinh thẳng xuống thiết bị thu nhận trên mặt đất, sau đó những thiết bị này sẽ phát tín hiệu thông qua hệ thống cục bộ hoặc trực tiếp qua dây nối với router Starlink của người dùng.
Starlink không giống như tín hiệu điện thoại hay 5G. Nó cho phép một hộ gia đình, một doanh nghiệp hay một cụm dân cư ở một khu vực hẻo lánh kết nối Internet thông qua vệ tinh. Một số nước như Trung Quốc và Nga yêu cầu dịch vụ này phải tuân theo những quy chế đặc biệt nếu cho phép Starlink phát sóng trên các tần số của mình. Có quốc gia cấm hẳn việc mua bán và sử dụng các thiết bị tiếp nhận Starlink gắn trên mặt đất.
Theo kế hoạch, Starlink sẽ hoàn thành việc phóng 12.000 vệ tinh Internet vào năm 2027.
Để hiện thực hóa tham vọng, SpaceX có thể phải bỏ ra khoảng 10 tỷ USD. Tuy nhiên, ước tính dự án sẽ đem lại cho công ty khoảng 30 tỷ USD/năm. Hồi tháng 2/2021, SpaceX cho biết đã có hơn 10.000 khách hàng sử dụng dịch vụ tại Mỹ và nước ngoài, sau 3 tháng thử nghiệm từ tháng 10/2020.
Phủ sóng Việt Nam vào năm 2022?
Dự án Internet vệ tinh của tỷ phú Elon Musk đang nhắm tới cả người sử dụng Việt Nam. Kế hoạch này vừa được hé lộ khi Starlink bắt đầu cho phép người dùng đặt hàng trước để sử dụng dịch vụ.
Truy cập trang web đăng ký trải nghiệm Internet vệ tinh Starlink, người dùng sẽ được yêu cầu nhập địa chỉ muốn sử dụng dịch vụ. Khi điền địa chỉ, ví dụ ở Hà Nội hay TP HCM, ngoài thông báo về mục tiêu phủ sóng, công ty của Elon Musk còn khẳng định dịch vụ sẽ được triển khai theo thứ tự.
Người đăng ký cần "đặt cọc" số tiền 99 USD (2,3 triệu đồng) thanh toán qua các loại thẻ quốc tế như VISA, Master Card. Với địa chỉ ngoài Việt Nam, bạn cũng nhận được thông báo tương tự, trừ những khu vực đang được Starlink triển khai thử nghiệm từ đầu năm.
Tuy nhiên, không phải ai đặt cọc trên website cũng truy cập được Internet của Starlink vì còn phụ thuộc nhiều yếu tố. Khi đặt cọc, website sẽ hiện thông báo bằng tiếng Anh, tạm dịch: "Starlink đang có mục tiêu phủ sóng khu vực của bạn vào năm 2022. Đơn hàng sẽ được xử lý trên quy tắc đặt trước được phục vụ trước".
Người dùng cần cung cấp họ tên, số điện thoại, email và thông tin thẻ ngân hàng để thanh toán. Website cũng nhấn mạnh khoản tiền cọc có thể "hoàn trả đầy đủ" và "đặt cọc không đảm bảo sẽ có dịch vụ".
Bộ sản phẩm được cung cấp bao gồm chảo vệ tinh Starlink, bộ định tuyến Wi-Fi, nguồn điện, cáp và giá đỡ. Để nhận được tín hiệu Internet từ vệ tinh, người dùng phải gắn chảo Starlink trên mái nhà. Ngay cả những vật cản nhỏ như cây xanh, cột điện,... cũng có thể làm gián đoạn dịch vụ. Do đó, chảo Starlink cần một khoảng không gian rộng để nhận tín hiệu từ không gian.
Theo Starlink, trong thời gian thử nghiệm, đơn vị này có thể cung cấp cho người dùng khả năng truy cập Internet với tốc độ đường xuống trong khoảng từ 50-150 Mbps và độ trễ từ 20-40 ms. Gói dịch vụ Internet vệ tinh của Starlink được ấn định cho một khu vực cố định trên mặt đất. Nếu mang chảo Startlink của mình đến khu vực khác, người dùng không thể truy cập vào dịch vụ.
Tại Việt Nam, nhà mạng Viettel cũng đề xuất việc triển khai thí điểm dịch vụ Internet vệ tinh bằng chùm vệ tinh quỹ đạo thấp. Do vậy, bên cạnh dịch vụ Internet vệ tinh của Starlink, nhiều khả năng tới đây người dùng Việt Nam sẽ có thêm một sự lựa chọn khác nếu muốn trải nghiệm dịch vụ này. Khó khăn của các doanh nghiệp trong nước là tiềm lực để triển khai chùm vệ tinh quỹ đạo thấp. Nhiều khả năng các nhà mạng trong nước phải phụ thuộc vào hệ thống vệ tinh nước ngoài.
Ngoài ra phải tính đến những tác động tới các dịch vụ viễn thông truyền thống cũng như an ninh quốc gia. Do vậy, Việt Nam cần nghiên cứu, thử nghiệm cũng như theo sát các hội nghị quốc tế về quản lý và cấp phép cho dịch vụ vệ tinh để có kế hoạch cụ thể với loại hình dịch vụ này.
Trong khi đó, nhiều người dùng Việt Nam nghi ngờ tiềm năng của Internet vệ tinh khi thời tiết xấu, mưa bão. Mức giá đắt gấp gần 10 lần cáp quang, chưa kể vấn đề bảo mật cũng là một trở ngại lớn, Mặc dù mạng này phù hợp với khu vực đồi núi, vùng sâu vùng xa, hải đảo nhưng việc phải chi cả chục triệu đồng để mua thiết bị sẽ là rào cản khi triển khai.
Internet “trên trời” của Elon Musk có nhanh hơn tốc độ mạng Việt Nam?
Website của Starlink cho biết tốc độ dịch vụ là 50-150 Mbps với độ trễ thấp, chỉ ở mức 20-40 ms. Đến cuối năm nay, CEO Elon Musk cho biết tốc độ của Starlink sẽ tăng gấp đôi, lên mức tối đa 300 Mbps. Chỉ số này được xem là tốt hơn một số gói cước Internet cơ bản cho người dùng phổ thông tại Việt Nam.
Tham khảo gói cước Internet của Viettel, gói thấp nhất có tốc độ trong nước là 30 Mbps, trong khi gói cao nhất có tốc độ 250 Mbps. Với nhà mạng VNPT, các gói cước cho người dùng cá nhân có tốc độ 30-200 Mbps. FPT Telecom cung cấp các gói cước cho cá nhân với tốc độ 25-200 Mbps, cá biệt có gói cước cá nhân nhu cầu cao, tốc độ lên đến 1 Gbps.
Trong khi tốc độ của Starlink ngang ngửa một số gói cước Internet cho người dùng cá nhân tại Việt Nam, cước thuê bao lại có sự chênh lệch lớn. Ở Mỹ, Starlink có giá 99 USD/tháng, chưa bao gồm 499 USD trang thiết bị ban đầu.
Tại Việt Nam và một số nước, giá cọc của Starlink là 99 USD, chưa bao gồm thuế VAT, phí vận chuyển và trang thiết bị. Mức giá này khá cao đối với gói cước cá nhân, ngang với một số gói Internet cho doanh nghiệp.
Cước thuê bao cho các gói Internet cá nhân của Viettel từ 165.000-525.000 đồng/tháng; gói cước cho doanh nghiệp là 350.000-9,9 triệu đồng/tháng. VNPT cung cấp các gói cước cho cá nhân có giá dưới 1 triệu đồng. Những gói Internet cá nhân của FPT Telecom cũng chỉ có giá từ 190.000-545.000 đồng/tháng, riêng gói 1 Gbps là 1,8 triệu đồng/tháng, phí lắp đặt và thiết bị là 2 triệu đồng.
Như vậy, dịch vụ của SpaceX có tốc độ tối thiểu tốt hơn so với các gói Internet cơ bản hiện nay ở Việt Nam, nhưng không thể bằng các gói cao cấp.