Cho vay cầm cố bằng sổ tiết kiệm là một dịch vụ phổ biến, được nhiều ngân hàng (NH) triển khai nhằm vừa đáp ứng nhu cầu của nhiều khách hàng lại vừa có lợi cho chính ngân hàng. Trong đó có các "ông lớn" như Vietinbank, Vietcombank, BIDV, Agribank hay khối ngân hàng thương mại cổ phần như LienvietpostBank, Techcombank, ACB, Đông Á Bank ... đều cung cấp dịch vụ này.
Rất nhiều ngân hàng đẩy mạnh quảng cáo, giới thiệu về hình thức cho vay cầm cố sổ tiết kiệm với hạn mức lên đến 90%-100% giá trị sổ tiết kiệm đã thu hút rất nhiều khách hàng.
Cho vay cầm cố bằng sổ tiết kiệm được nhiều ngân hàng triển khai.
Sẽ không có gì đáng nói nhiều nếu sản phẩm cho vay cầm cố sổ tiết kiệm chỉ phục vụ những nhu cầu phát sinh của khách hàng.
Tuy nhiên, NHNN thanh tra, kiểm tra cho thấy có hiện tượng một số tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn có đảm bảo bằng cầm cố sổ tiết kiệm nhưng không có phương án sử dụng vốn vay. Việc này vi phạm quy định của NHNN về sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay.
Với người có tài khoản tiết kiệm chưa đến hạn tất toán mà lại muốn có tiền phục vụ nhu cầu trước mắt, nếu rút tiền tiết kiệm trước hạn thì họ sẽ chỉ hưởng lãi suất không kỳ hạn rất thấp.
Thay vào đó, họ có thể vay bằng cách cầm cố sổ tiết kiệm trong thời gian chờ tất toán, lãi suất vay có thể cao hơn lãi suất tiết kiệm nhưng bù trừ với phần lãi của sổ tiết kiệm cuối kỳ thì vẫn lợi hơn. Về phía ngân hàng, cách thức cho vay này ít rủi ro nếu xác minh đúng nhân thân người đi vay.
Tại một số ngân hàng, nhân viên còn chủ động đề nghị người gửi tiền cầm cố sổ tiết kiệm để vay. Việc cầm cố sổ tiết kiệm ở một số ngân hàng còn cho khách hàng sử dụng online một cách dễ dàng dưới hình thức đăng ký vay thấu chi mà không quan tâm đến việc khách hàng sẽ sử dụng số tiền vay đó để làm gì.
Trước thông tin ngân hàng bị 'siết' cho vay cầm cố sổ tiết kiệm, nhiều khách hàng lại tỏ vẻ không hài lòng, cho rằng quá phi lý.
Rủi ro cho vay cầm cố sổ tiết kiệm
Trên thế giới, hình thức cho vay bằng cách cầm cố sổ tiết kiệm được gọi là “tín dụng ma” và nhiều nước tiên tiến cấm cho vay loại này. Hình thức cho vay này có nguy cơ tạo ra một loại tài sản ảo trên sổ sách ngân hàng tại thời điểm cho vay và có thể sẽ khiến mặt bằng lãi suất tăng.
Tuy việc cho vay cầm cố sổ tiết kiệm có lợi cho cả khách hàng lẫn ngân hàng song các chuyên gia cho rằng sản phẩm này cũng gây ra nhiều lo ngại về rủi ro tài chính, đẩy tăng trưởng tín dụng. Nhất là thời điểm chuẩn bị chốt số liệu của 1 năm sắp đến.
Cách này được không ít ngân hàng áp dụng, nhất là từ khi Ngân hàng Nhà nước áp dụng chính sách giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng phù hợp cho từng ngân hàng. Điều này đã nhân hệ số tiền gửi, tiền vay lên nhiều lần, dẫn đến dư nợ ảo, chỉ tiêu khống.
Ngoài ra, các ngân hàng đang mở "cuộc chạy đua" về lãi suất huy động để hút vốn. Có những ngân hàng đã đẩy lãi suất huy động kỳ hạn trên 12 tháng lên tới gần 9%, thậm chí hơn 10% đối với chứng chỉ tiền gửi. Nếu so với mức tiền gửi 7,5%, khách hàng sẽ rút tiền ra trước hạn để gửi vào các ngân hàng khác có lãi suất tiền gửi cao hơn nhằm hưởng chênh lệch thì rõ ràng đang gây ra một số vấn đề cho hệ thống.
Cụ thể, ngân hàng Bản Việt mới phát hành chứng chỉ tiền gửi lãi suất cao nhất lên đến 10,2%/năm cho kỳ hạn 60 tháng, lĩnh lãi cuối kỳ. Tương tự, VIB phát hành chứng chỉ tiền gửi lãi suất trên 9,1%/năm. SHB cũng phát hành chứng chỉ tiền gửi đợt I dành cho khách hàng cá nhân, doanh nghiệp với mức lãi suất hấp dẫn lên đến 8,9%/năm...
Bên cạnh đó, có trường hợp tiền gửi tiết kiệm của người này nhưng do người khác đứng tên hộ như con cái đứng tên giúp bố mẹ, cá nhân đại diện cho công ty, gửi tiết kiệm sở hữu chung của nhiều người…
Do đó, khi người đứng tên cầm sổ tiết kiệm thế chấp sẽ xảy ra việc tranh chấp, ngân hàng vẫn phải liên đới. Thậm chí, tiền gửi tiết kiệm do phạm tội mà có, nếu cơ quan điều tra thu hồi tài sản, ngân hàng sẽ không thể tất toán được.
Từ cuối năm 2018 đến nay đã xuất hiện một số trường hợp lừa đảo, khách hàng vẫn giữ sổ tiết kiệm nhưng tiền đã bị rút thông qua các khoản vay cầm cố, hoặc có trường hợp khách hàng thông đồng với nhân viên tín dụng làm giả sổ tiết kiệm, giả chữ ký để rút "khống" tiền.
Hà Phương
Theo KDPL