Bán chéo bảo hiểm có còn là gà đẻ trứng vàng tại MB?

Bán chéo bảo hiểm có còn là "gà đẻ trứng vàng" tại MB?

Huy Tùng - Hoàng Long

Doanh thu từ dịch vụ bảo hiểm của MB tăng rất nhanh trong giai đoạn 2019-2022 nhờ lợi thế vận hành 2 công ty bảo hiểm gồm MIC và MB Ageas Life.

Tại Việt Nam, việc hợp tác bán bảo hiểm qua ngân hàng của các công ty bảo hiểm nhân thọ đã bắt đầu diễn ra từ hơn 10 năm nay và phát triển rầm rộ nhất là trong 2-3 năm gần đây. Hiện tại, phần lớn các ngân hàng trong nước đều đã có thỏa thuận hợp tác với công ty bảo hiểm để phân phối bảo hiểm qua hệ thống như Vietcombank với FWD, ACB với Sunlife,…

Hàng năm, hoạt động bán chéo bảo hiểm (bancassurance) mang về cho các ngân hàng hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tỷ đồng và luôn là một trong những mảng đóng góp nhiều nhất trong doanh thu hoạt động dịch vụ. Do đó, nhiều người đã ví von bảo hiểm là "Gà đẻ trứng vàng" của nhiều ngân hàng, với nguồn lợi hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Tuy nhiên, sau giai đoạn bùng nổ, hoạt động bán chéo bảo hiểm qua kênh ngân hàng đã gặp nhiều khó khăn hơn sau khi cơ quan chức năng vào cuộc sau khi nhiều khách vay lên tiếng tố bị nhân viên ngân hàng ép mua, đặc biệt từ cuối năm 2022 đến nay. Do đó, khoản thu từ dịch vụ bảo hiểm của một số ngân hàng bắt đầu ghi nhận dấu hiệu sụt giảm.

Hoạt động bán chéo bảo hiểm tại MB

Thực tế, không phải tất cả ngân hàng đều thuyết minh chi tiết về doanh thu mảng này. Tại một số ngân hàng, khoản thu này được hé lộ qua chỉ tiêu thu từ dịch vụ bảo hiểm/đại lý bảo hiểm/hoa hồng từ bán bảo hiểm…

Điển hình tại ngân hàng MB, hoạt động bancassurance (kênh banca) là động lực tăng trưởng chính trong mảng dịch vụ. Việc trực tiếp sở hữu 2 công ty bảo hiểm là MIC (MB sở hữu 68,37%) và MB Ageas Life (61%) trong cả hai phân khúc nhân thọ và phi nhân thọ đã đóng góp một phần quan trọng vào lợi nhuận ngân hàng mỗi năm.

Kết thúc năm 2019, MB ghi nhận mức lợi nhuận trước thuế kỉ lục hơn 10.000 tỷ đồng, tăng 29% so với năm 2018 và vượt kế hoạch đề ra. Trong đó, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ của ngân hàng MB tăng 24%, mang về 3.186 tỷ đồng và đóng góp tới 13% tổng thu nhập hoạt động.

Đáng chú ý, riêng hoạt động kinh doanh bảo hiểm đã đóng góp tới 1.788 tỷ đồng lãi thuần, chiếm 56% lợi nhuận mảng dịch vụ, tăng trưởng 18% so với năm 2018 và gấp gần 5 lần năm 2017.

Ba năm sau, cụ thể là năm 2022, mảng bảo hiểm mang về cho nhà băng này hơn 10.100 tỷ đồng, tăng 21,4% so với năm trước và chiếm 71,5% tổng thu nhập từ hoạt động dịch vụ (14.243 tỷ đồng).

Doanh thu từ bảo hiểm của MB tăng rất nhanh trong giai đoạn 2019-2022. Tuy nhiên, đến 6 tháng đầu năm 2023, ghi nhận khoản thu từ kinh doanh và dịch vụ bảo hiểm tại MB giảm 17% so với cùng kỳ, mang về hơn 4.194 tỷ đồng trong khi đó chi về hoạt động kinh doanh bảo hiểm giảm 15% còn hơn 2.600 tỷ đồng.

Công ty Chứng khoán VNDirect dự báo tăng trưởng phí dịch vụ từ hoạt động bảo hiểm của ngành ngân hàng năm 2023 sẽ chậm lại đáng kể do nền kinh tế gặp nhiều khó khăn gây ảnh hưởng xấu đến thu nhập của người tiêu dùng, từ đó tác động tới nhu cầu mua bảo hiểm.

Còn theo các chuyên gia phân tích của VCBS, việc các cơ quan chức năng đẩy mạnh thanh tra kiểm tra ngân hàng ép khách mua bảo hiểm có thể khiến hoạt động bán chéo bảo hiểm của ngân hàng gặp khó khăn hơn các năm trước đây. Tuy nhiên nhiều ngân hàng vẫn được "lót tay" cả ngàn tỷ đồng từ các hợp đồng ký kết hợp tác độc quyền với công ty bảo hiểm.

Thanh tra Bộ Tài chính điểm vi phạm của Bảo hiểm nhân thọ MB Ageas life

Tháng 7 vừa qua, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm Bộ Tài chính có thông báo kết luận thanh tra về việc thanh tra chuyên đề tại Công ty TNHH bảo hiểm nhân thọ MB Ageas Life (gọi tắt MB Ageas).

Cụ thể, thanh tra chuyên đề bán sản phẩm bảo hiểm thông qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và nội dung liên quan tại Công ty TNHH bảo hiểm nhân thọ MB Ageas. Thời kỳ thanh tra năm 2021 và các thời kỳ có liên quan.

Kết quả thanh tra của Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm Bộ Tài chính cho biết, về cơ bản các quy trình, quy chế do MB Ageas ban hành quy định các nội dung liên quan đến nội dung hoạt động đại lý bảo hiểm nói chung và đại lý bảo hiểm thuộc kênh bancass, quy trình tiếp nhận, ghi nhận thông tin, phản ánh của khách hàng tham gia bảo hiểm, việc xử lý kỷ luật đối với các trường hợp đại lý bảo hiểm cá nhân của công ty.

Tuy nhiên, việc thực hiện quy trình, quy chế quản lý đại lý của MB Ageas còn một số tồn tại. Cụ thể, quy trình quản lý, đánh giá lực lượng bán hàng kênh bancass chưa có chốt kiểm soát giám sát lại các đầu mục công việc cấp quản lý cần thực hiện; cơ chế giám sát báo cáo chưa được quy định cụ thể; chưa xây dựng các tiêu chí mang tính định lượng liên quan đến công tác quản lý chất lượng nhằm đánh giá mức độ hoàn thành công việc của cấp quản lý.

Bên cạnh đó, quy trình tuyển dụng, đào tạo đại lý kênh bancass chưa có bước đối soát với ngân hàng về danh sách nhân viên tham gia đào tạo trước khi tổ chức đào tạo.

Về các trường hợp đại lý bảo hiểm không thực hiện đúng quy định trong quá trình triển khai bán bảo hiểm, kết luận chỉ ra rằng qua thanh tra chọn mẫu phát hiện 31 trường hợp đại lý bảo hiểm chưa thực hiện đúng quy định trong quá trình triển khai bán bảo hiểm.

Theo đó, có 5 đại lý bảo hiểm (là đại lý bảo hiểm cá nhân, ký hợp đồng với MB Ageas) chưa thực hiện đúng quy định của công ty về hướng dẫn khách hàng điền thông tin, kê khai hồ sơ yêu cầu bảo hiểm. Có 4 đại lý bảo hiểm (là đại lý bảo hiểm cá nhân, ký hợp đồng với công ty) chưa thực hiện đúng quy định của MB Ageas về gặp mặt, giám sát khách hàng ký hồ sơ, tài liệu.

Có 2 đại lý bảo hiểm (là đại lý bảo hiểm cá nhân, ký hợp đồng với MB Ageas) chưa thực hiện đúng quy định của công ty để cho người khác sử dụng mã số đại lý của mình hoặc sử dụng mã số đại lý của người khác để thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm. Có 11 đại lý bảo hiểm (là đại lý bảo hiểm cá nhân, ký hợp đồng với công ty) chưa bảo đảm thực hiện đúng quy định của MB Ageas liên quan đến chất lượng tư vấn của đại lý.

Có 9 đại lý bảo hiểm (là đại lý bảo hiểm cá nhân, ký hợp đồng với công ty) chưa đảm bảo thực hiện đúng quy định của MB Ageas về sử dụng biên lai thu phí, chậm bàn giao hợp đồng bảo hiểm,...

Cũng theo kết luận thanh tra, về chi phí hoạt động đại lý bảo hiểm, MB Ageas hạch toán các khoản chi phí liên quan đến hoạt động bancass là chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN năm 2021 chưa đúng quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm và quy định pháp luật về thuế với tổng số tiền là gần 6 tỷ đồng.