Người nổi tiếng cần giữ cái danh của mình

Những người nổi tiếng được các doanh nghiệp, nhà truyền thông mời “dẫn dắt dư luận” và vô tình quảng cáo sai sự thật, nhất là trong lĩnh vực thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh, đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại.

Việc các KOL quảng cáo không đúng sự thật hoặc có một nói mười có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Bấy lâu nay người tiêu dùng thường có xu hướng tin tưởng vào hình ảnh và lời nói của những người nổi tiếng. Vì tin mà làm theo, mua hàng về dùng mà không tìm hiểu kỹ thành phần, công dụng, hay tác dụng phụ. Thật quá nguy hiểm khi các sản phẩm liên quan đến sức khỏe, nếu dùng sai không chỉ mất tiền oan mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cơ thể, thậm chí mất mạng.

Vì sao có tình trạng thả nổi quảng cáo? Trách nhiệm không chỉ thuộc về các KOL mà còn thuộc về các nhãn hàng và cơ quan quản lý. Vì sao các doanh nghiệp sẵn sàng bỏ ra cả đống tiền để thuê quảng bá sản phẩm, nhiều khi không màng đến tính trung thực hay độ an toàn của sản phẩm đó. Cơ quan quản lý không phải không biết nhưng vẫn thờ ơ trong việc kiểm soát nội dung quảng cáo, xử lý các vi phạm một cách chiếu lệ, không đủ sức răn đe.

Bên cạnh vụ lùm xùm như hoa hậu T.T quảng bá sản phẩm “kẹo rau củ”, GS Đ.H.V chia sẻ về các bài thuốc Đông y bí truyền được ông tin cậy, giúp cho “cuộc sống luôn tươi mới bên người vợ trẻ”, không ít người nổi tiếng vướng vào những lùm xùm quảng cáo sai lệch, hoặc gây phản cảm: Nghệ sĩ Q.L quảng bá quá mức các loại thực phẩm chức năng; nghệ sĩ H.V và H.M.Đ quảng cáo thuốc đông y; diễn viên NL quảng cáo thuốc xương khớp; ca sĩ Đ.T và sản phẩm hỗ trợ tăng cường sinh lý...

Trước sự phản ứng của công chúng và yêu cầu của cơ quan chức năng, hôm 12/3 vừa qua, Công ty cổ phần giải trí Sen Vàng, đơn vị quản lý hoa hậu T.T đã phải xin lỗi khán giả vì những sự việc được lan truyền, gây “sự cố đáng tiếc”. Hầu hết các nghệ sĩ cũng đã thấy rõ hậu quả và xin lỗi khán giả.

Những vụ việc nêu trên cho thấy một thực trạng đáng lo ngại, không ít người có sức ảnh hưởng, nhất là trên mạng xã hội, vì lợi ích tài chính đã nhận quảng cáo mà không kiểm chứng rõ ràng về sản phẩm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín cá nhân mà còn có thể gây hại cho cộng đồng nếu người tiêu dùng “nhẹ dạ cả tin”.

Để ngăn chặn tình trạng “treo đầu dê bán thịt chó”, cần có những chế tài nghiêm khắc và cụ thể hơn nhằm bảo vệ người tiêu dùng. Theo chúng tôi cần tăng cường thanh tra, giám sát, xử phạt nghiêm minh với cá nhân và tổ chức vi phạm. Hiện nay, mức xử phạt hành chính đối với các vi phạm quảng cáo còn chưa đủ sức răn đe. Do đó, cần tăng mức phạt tiền. Vi phạm quảng cáo sai sự thật thường chỉ bị phạt từ vài chục đến vài trăm triệu đồng, thật là quá nhỏ so với lợi nhuận mà các doanh nghiệp thu về. Mức phạt cần phải tính theo phần trăm doanh thu của sản phẩm vi phạm.

Cũng cần xử phạt cá nhân tham gia quảng cáo. Người nổi tiếng nếu quảng cáo sai lệch phải chịu trách nhiệm pháp lý, có thể bị cấm quảng cáo trong một khoảng thời gian hoặc bị phạt nặng. Chúng ta cần nghiên cứu sớm các quy định về việc cấm họ xuất hiện (thuật ngữ chuyên môn gọi là "phong sát").

Một biện pháp đi sâu vào chuyên môn là, cấm quảng cáo dược phẩm, thực phẩm chức năng theo hình thức “thổi phồng” như thần dược. Nghiêm cấm sử dụng từ ngữ gây hiểu lầm như “chữa khỏi”, “đặc trị”, “hiệu quả 100%” khi quảng cáo thực phẩm chức năng. Cấm người không có chuyên môn y khoa “nói như đúng rồi” sản phẩm có liên quan đến sức khỏe. Các sản phẩm này chỉ được phép quảng bá bởi các bác sĩ, dược sĩ có chứng nhận hành nghề tư vấn.

Đối với các KOL, hãy “thương” lấy cái tên của mình của mình, không chỉ vì tuân thủ pháp luật mà còn vì uy tín cá nhân và niềm tin của công chúng. Hãy giữ “cái danh” bằng cách: Chỉ quảng cáo những sản phẩm đã kiểm chứng rõ ràng. Thậm chí cần tự tìm hiểu kỹ về sản phẩm trước khi nhận lời quảng cáo, yêu cầu doanh nghiệp cung cấp giấy phép, chứng nhận kiểm định, nghiên cứu khoa học hoặc ý kiến chuyên gia về sản phẩm. Và sẽ không khó gì khi nói lời từ chối nếu doanh nghiệp yêu cầu sử dụng lời lẽ phóng đại, sai sự thật hoặc ép buộc KOL nói theo kịch bản không đúng với thực tế.

Một hợp đồng quảng cáo có thể mang lại lợi nhuận nhanh chóng, nhưng uy tín mất đi sẽ khó lấy lại. Vì thế, KOL cần đặt trách nhiệm và đạo đức cá nhân lên hàng đầu, cẩn trọng trước khi nhận quảng cáo để không biến mình thành công cụ cho những sản phẩm kém chất lượng.

Cuối cùng, bản thân mỗi người tiêu dùng hãy là “nhà thông thái”, có tư duy phản biện mạnh mẽ hơn. Không nên đặt niềm tin dễ dãi vào quảng cáo, nhất là từ những người không có chuyên môn trong lĩnh vực y tế. Thay vì tin vào những lời “có cánh” từ các “bệnh nhân giả”, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào liên quan đến sức khỏe.