Làn sóng sao kê vẫn chưa hề lắng xuống khi vợ chồng ca sĩ Thủy Tiên-Công Vinh vừa công bố 18.000 trang sao kê 177 tỷ đồng tiền từ thiện. Trước đó, nghệ sĩ Trấn Thành cũng tung ra cả nghìn trang sao kê tài khoản từ thiện quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung năm 2020. Theo gót là MC Đại Nghĩa, bà Ngọc Hương (mẹ ca sĩ Hồ Ngọc Hà) cựu người mẫu Trang Trần... Thậm chí, MC Phan Anh cũng đăng đàn tung sao kê từ thiện từ 5 năm trước đó.
Mới đây nhất, ông Đoàn Ngọc Hải cũng đã liên hệ với ngân hàng để in các bản sao kê có ký tên, đóng dấu của ngân hàng, công khai thu-chi từ ngày tập tài khoản của Qũy Vì đồng bào (12/3/2021) đến ngày 15/9/2021.
Do có tới 5kg giấy sao kê, nếu chụp từng tờ rồi đăng tải lên Facebook thì rất mất thời gian nên những bản sao kê này được ông đặt tại ngân hàng Vietcombank chi nhánh Thủ Đức (TP.HCM), bất cứ ai cũng có thể tới đây để đối soát trực tiếp.
Chủ động sao kê mà không đợi ai yêu cầu có vợ chồng nghệ sĩ Lý Hải - Minh Hà. Lý Hải - Minh Hà từng kêu gọi hỗ trợ miền Trung trong đợt lũ lụt 10/2020. Thời điểm đó, vợ chồng nghệ sĩ kêu gọi được hơn 6 tỷ đồng. Đáng nói, không đợi ai yêu cầu, tất cả mọi khoản thu chi đều được vợ chồng anh công khai minh bạch với 216 trang sao kê. Cách vợ chồng anh phát quà cho người dân với thái độ thân thiện, kính trọng người nghèo cũng ghi điểm trong lòng công chúng.
Trao đổi với Đất Việt về làn sóng sao kê, PGS.TS Nguyễn Lê Ninh, Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM thẳng thắn bày tỏ, sao kê là việc làm tốn giấy, tốn thời gian của ngân hàng và những người làm từ thiện, nếu như có luật và làm chặt chẽ ngay từ đầu thì không cần tới chuyện vô bổ như vậy.
Vợ chồng Thủy Tiên - Công Vinh và luật sư đại diện của họ bên các thùng giấy đựng sao kê tại ngân hàng ở quận 7, TP.HCM. Ảnh: VnExpress
Lý giải cho quan điểm của mình, ông cho biết, chuyện làm từ thiện vẫn chủ yếu là do cái tâm của mỗi người. Là tâm thì có tâm tốt, tâm xấu, có kẻ lợi dụng từ thiện để phục vụ cho lợi ích bản thân, nói đúng hơn là cướp tiền của người khác.
Những người làm từ thiện thực sự xuất phát từ cái tâm tốt của họ thì rất đáng quý, nhưng để tránh rắc rối, những lời bàn ra tán vào của những "anh hùng bàn phím", câu view, theo ông, phải có luật quy định từ trên xuống dưới cho rõ ràng.
"Người làm từ thiện ở địa phương nào thì thông báo cho chính quyền địa phương ở nơi ấy, xác định danh sách người cần giúp đỡ, số tiền từ thiện bao nhiêu tùy vào hoàn cảnh mỗi gia đình.... Quản lý địa phương có thể ủy quyền cho hội chữ thập đỏ đi cùng xác nhận người làm từ thiện đã phát đầy đủ cho người nhận, ai nhận bao nhiêu ký vào, kèm theo đó là biên bản quản lý ở địa phương xác nhận bên dưới.
Biên bản đó làm thành hai bản, một bản giao cho người có tâm đi làm từ thiện, còn một bản lưu tại địa phương.
Cách làm ấy rất đơn giản, không mất nhiều thời gian, công khai, minh bạch ngay từ đầu, nhờ đó sau này không cần phải sao kê đến hàng chục kg giấy và cũng tránh được những suy diễn, nghi ngờ không đáng có", PGS.TS Nguyễn Lê Ninh cho biết.
Nhìn vào làn sóng sao kê tiền từ thiện trong thời gian qua trong giới nghệ sĩ, vị chuyên gia cho rằng, nguyên nhân xuất phát chủ yếu từ tự ái của người đi làm từ thiện. Họ sao kê để chứng minh cho mọi người biết là mình không nói bậy. Chính tự ái của người làm từ thiện đã kéo theo một loạt chuyện không đáng phải có sau đó.
"Khi các nghệ sĩ, người nổi tiếng đứng ra kêu gọi từ thiện, vì lòng ái mộ những người nổi tiếng đó mà quần chúng hưởng ứng lời kêu gọi, ủng hộ tiền cho người nổi tiếng làm từ thiện. Đó cũng là cái tâm thiện của quần chúng, và khi quần chúng bỏ tiền ra ủng hộ họ không đòi sao kê.
Vậy nhưng, bởi quản lý yếu kém, thiếu luật điều chỉnh rõ ràng và đầy đủ nên mới xảy ra những ồn ào không đáng có. Thậm chí, sau làn sóng sao kê, nhiều nghệ sĩ tuyên bố không kêu gọi ủng hộ từ thiện nữa, đó là sự thiệt thòi cho người nghèo và cho xã hội.
Qua những chuyện này, những người quản lý xã hội cần nhìn vào để rút kinh nghiệm. Cần phải đặt câu hỏi: Tại sao xảy ra chuyện này? Nguyên nhân tại đâu? và có trách nhiệm giải quyết những chuyện đó, chưa có luật thì soạn luật", PGS.TS Nguyễn Lê Ninh chia sẻ.
Một điểm được vị chuyên gia lưu ý, đó là hiện tượng không ít nghệ sĩ tuyên bố không kêu gọi từ thiện nữa sau làn sóng đòi sao kê, không phải vì họ sợ hãi, sợ minh bạch mà chủ yếu là vì tự ái. Họ tự ái vì bỏ công sức, trí tuệ để tổ chức, giúp đỡ người nghèo, nhưng bây giờ lại mang tiếng nên họ không "dại" nữa.
Cũng bởi bị công kích khiến tự ái, một số người đến ngân hàng sao kê, đôi co với các "anh hùng bàn phím". Nhưng ông cho rằng, bản thân những người ấy cũng cần đặt câu hỏi: Có nên và có đáng tự ái hay không? Vì nếu cái tâm của họ tốt, làm chặt chẽ ngay từ đầu thì thay vì đôi co, để dư luận "dắt mũi", hãy yêu cầu những ai công kích đến hỏi các địa phương.
Trên hết, PGS.TS Nguyễn Lê Ninh cho rằng, "Cần rút kinh nghiệm và phải làm luật. Mọi chuyện vẫn chưa muộn vì còn cộng đồng, còn người giàu, người nghèo thì công tác từ thiện vẫn còn phải tiếp tục.
Quản lý xã hội phải để ý và cần có luật rõ ràng, đầy đủ, phải lường được những hiện tượng có thể xảy ra trong xã hội và khi những hiện tượng đó xảy ra thì nên xử lý như thế nào".