VnFinance
Thứ năm, 16/09/2021, 10:06 AM

Thấy gì qua cuộc kiểm toán quản lý nguồn nước Mekong?

Theo PGS.TS Đào Trọng Tứ, cuộc kiểm toán giúp người dân có thêm nhận thức về việc khai thác, sử dụng, quản lý nguồn nước lưu vực sông Mekong.

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) Việt Nam vừa thực hiện cuộc kiểm toán việc quản lý nguồn nước lưu vực sông Mekong gắn với thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.

Tại cuộc kiểm toán này, KTNN chỉ ra những bất cập, hạn chế trong công tác quản lý tài nguyên nước, kết hợp với các yếu tố biến đổi khí hậu, sự gia tăng của việc khai thác, sử dụng nước tại các quốc gia thượng nguồn lưu vực sông Mekong dẫn đến những tác động, ảnh hưởng tiêu cực tới Việt Nam, đặc biệt là khu vực ĐBSCL, đó là sự sụt giảm lượng nước, lượng phù sa bùn cát về đồng bằng, tình trạng xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt...

Mất mát lớn nhất của ĐBSCL

Trao đổi với Đất Việt, PGS.TS Đào Trọng Tứ, nguyên Phó Tổng Thư ký Ủy ban sông Mekong Việt Nam cho biết, đây là lần đầu tiên có cuộc kiểm toán về việc quản lý nguồn nước lưu vực sông Mekong.

Ông cho biết, cuộc kiểm toán có sự tham gia của 3 quốc gia: Việt Nam, Myanmar, Thái Lan, trong khi lưu vực sông Mekong gồm 6 nước (Trung Quốc, Lào, Myanmar, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam), trong đó Trung Quốc chiếm 16% lượng nước; Lào 35%, Thái Lan 18%, Campuchia 18%; Myanmar 2%, Việt Nam 11%.

Hoan nghênh cuộc kiểm toán này, PGS.TS Đào Trọng Tứ đánh giá, cuộc kiểm toán giúp người dân có thêm nhận thức về việc khai thác, sử dụng cũng như quản lý tài nguyên nước lưu vực sông Mekong, những vấn đề mà các quốc gia trong lưu vực, đặc biệt là Việt Nam - quốc gia ở hạ du sông Mekong phải đối mặt...  

Cũng theo vị chuyên gia, KTNN đã đưa ra những con số cụ thể về sự suy giảm lượng nước, phù sa, xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt... ở ĐBSCL mà nguyên nhân chính là từ những hạn chế, bất cập trong công tác quản lý tài nguyên nước.

Sông Mekong ở biên giới Thái Lan và Lào, nhìn từ Nong Khai bên phía Thái Lan. Ảnh: Reuters

Dù vậy, ông cũng nói rõ, nếu các quốc gia trong lưu vực sông Mekong chuyển nước ra ngoài lưu vực, như Thái Lan chuyển nước lưu vực sông Mekong sang lưu vực sông Chao Phraya, thì khi ấy sẽ dẫn đến sụt giảm lượng nước. Còn nếu tình trạng chuyển nước ra ngoài lưu vực không xảy ra, nước vẫn nằm trong lưu vực thì sự thay đổi lượng nước chỉ là giữa mùa này với mùa khác. Hiện nay, nước lũ về ĐBSCL giảm, còn về mùa khô lượng nước có tăng lên.

Bên cạnh đó, nguồn nước sông Mekong bị thay đổi, ngoài chuyện điều tiết hồ còn có yếu tố biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu khiến mưa trong mùa khô giảm đi nhiều.

Về phù sa, PGS.TS Đào Trọng Tứ cho hay, tình trạng sụt giảm lượng phù sa bùn cát về ĐBSCL là đúng. Hiện nay, Trung Quốc chiếm 50-60% lượng phù sa của toàn lưu vực sông Mekong. Hàng năm, lượng phù sa Mekong chảy xuống ĐBSCL là 150-160 triệu tấn. Tuy nhiên, 11 đập thủy điện của Trung Quốc trên thượng nguồn đã giữ lại lượng phù sa khá lớn, khiến lượng phù sa chảy xuống hạ nguồn bị hao hụt rất nhanh. Ủy hội sông Mekong quốc tế tính toán, đến năm 2040 sẽ giảm đến khoảng 97% lượng phù sa về ĐBSCL. Mất mát về phù sa là mất mát lớn nhất của ĐBSCL.

Về chất lượng nước, theo vị chuyên gia, khi các quốc gia thượng nguồn phát triển công nghiệp, nông nghiệp, đô thị mà không kiểm soát tốt thì nó sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nước và ĐBSCL của Việt Nam gánh chịu.

Chuyện đường dài

Trên cơ sở kết quả kiểm toán, KTNN đã kiến nghị Ủy ban sông Mekong Việt Nam chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan đến việc thực hiện Hiệp định Mekong 1995 nghiên cứu, trao đổi, tham mưu cho Thủ tướng đề xuất Ủy hội sông Mekong quốc tế (MRC) xây dựng các văn bản/hướng dẫn kỹ thuật về giám sát sử dụng nước (bao gồm chuyển nước) trên dòng nhánh; duy trì dòng chảy tối thiểu (trên dòng chính và dòng nhánh sông Mekong);

Đề xuất xây dựng các điều khoản, chế tài cụ thể để giải quyết tranh chấp đối với các bất đồng giữa các quốc gia thành viên trong việc quản lý và sử dụng nước lưu vực sông Mekong.

Thúc đẩy MRC thực hiện chuyển giao các hệ thống quan trắc (thủy sản, sức khỏe hệ sinh thái, phù sa bùn cát…) và các quốc gia thành viên đưa vào vận hành hiệu quả các hệ thống này, nhằm đảm bảo cơ sở dữ liệu cho quản lý tổng hợp tài nguyên nước trên toàn lưu vực sông Mekong.

Theo PGS.TS Đào Trọng Tứ, những vấn đề mà KTNN kiến nghị thực chất là câu chuyện đấu tranh đường dài mà Việt Nam đã tiến hành từ nhiều năm qua.

Ông cho biết, MRC là tổ chức liên chính phủ gồm 4 quốc gia thành viên (Campuchia, Thái Lan, Lào, Việt Nam) và hàng năm các quốc gia này đóng góp chi phí để MRC hoạt động. Nhiệm vụ của MRC là giám sát, theo dõi việc thực hiện Hiệp định Hợp tác phát triển bền vững lưu vực sông  Mekong 1995 (Hiệp định Mekong 1995); giám sát, kiểm soát hệ thống khí tượng thủy văn, sử dụng và khai thác tài nguyên nước; đưa ra cảnh báo và giải pháp, đồng thời thực hiện nhiều nghiên cứu được quốc tế tài trợ. 

Ủy ban sông Mekong Việt Nam là tổ chức liên ngành, hiện do Phó Thủ tướng Lê Văn Thành làm Chủ tịch, lãnh đạo các bộ ngành, cơ quan và các tỉnh thành trong lưu vực làm ủy viên.

Vừa qua, Ủy ban sông Mekong Việt Nam đã thành lập 2 tiểu ban, gồm Tiểu ban lưu vực sông Cửu Long và Tiểu ban lưu vực sông Sê San - Srêpốk. Hai tiểu ban này thực hiện quản lý lưu vực sông Cửu Long và lưu vực sông Sê San-Srêpốk, đồng thời  nghiên cứu, đề xuất với Chủ tịch Ủy ban sông Mekong Việt Nam phương hướng, giải pháp để giải quyết những vấn đề quan trọng, liên ngành, liên quốc gia liên quan đến lưu vực sông; thúc đẩy hợp tác sử dụng quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường giữa Việt Nam và Campuchia.

Nguyên Phó Tổng Thư ký Ủy ban sông Mekong Việt Nam khẳng định, trách nhiệm của MRC, Ủy ban sông Mekong Việt Nam rất rõ ràng. Chịu trách nhiệm giám sát hệ thống này là hệ thống giám sát của MRC và các quốc gia thành viên. Các hệ thống này kết nối với nhau, kể cả hợp tác với Trung Quốc ở một số trạm quan trắc. MRC bỏ kinh phí để lấy số liệu từ một số trạm của Trung Quốc ở thượng nguồn, còn số liệu ở mức độ nào tùy thuộc vào tình hình hợp tác.

"Cho nên, chưa cần KTNN kiến nghị thì trách nhiệm của Ủy ban sông Mekong Việt Nam đương nhiên là phải làm những việc ấy.

Đặc biệt, để đi đến quy định, quy chế làm cơ sở điều tiết các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước trong lưu vực sông Mekong, các quốc gia "cãi nhau" từng chữ một. Để thượng nguồn không xây thủy điện đôi khi đó là sự đánh đổi. Nói một cách đơn giản, nước nào muốn làm công trình trên dòng chính Mekong thì phải tham vấn các nước thành viên, quy chế đã được đưa ra nhưng thành công đến đâu thì phụ thuộc rất nhiều vào mối tương quan địa chính trị giữa các nước.

Không thể yêu cầu nước nào đó không được chuyển nước ra ngoài lưu vực sông Mekong hay yêu cầu họ không được xây dựng thủy điện vì đó là chủ quyền quốc gia.

Câu chuyện nguồn nước là chủ quyền tương đối, các nước hợp tác với nhau tốt thì chia sẻ cho nhau, còn nếu không thì như kinh nghiệm nhiều quốc gia trên thế giới, thậm chí phải giải quyết bằng xung đột", PGS.TS Đào Trọng Tứ giải thích.

Cũng bởi vậy, vị chuyên gia cho rằng yêu cầu xây dựng các chế tài cụ thể để giải quyết tranh chấp đối với các bất đồng giữa các quốc gia trong việc quản lý và sử dụng nước lưu vực sông Mekong là đúng nhưng đó cũng là vấn đề phải đấu tranh và có cả đánh đổi.

Chẳng hạn, nếu muốn một quốc gia không phát triển thủy điện, vậy đổi lại họ được đền bù cái gì? Cho nên, ông Tứ cho rằng đấu tranh cho quyền lợi quốc gia là đúng, song phải nhìn nhận vấn đề một cách thực tế và tìm ra con đường đấu tranh cho phù hợp. Cũng có khi, phải có sự thay đổi để việc hợp tác giữa các quốc gia tốt hơn.

Một điểm được PGS.TS Đào Trong Tứ lưu ý, đó là, Hiệp định Mekong 1995 mới chỉ điều chỉnh các hoạt động trên dòng chính Mekong, còn dòng nhánh không nằm trong hiệp định và đó là chủ quyền quốc gia. Do vậy, nhiều ý kiến cho rằng cần bổ sung Hiệp định Mekong 1995 và để đạt được hiệu quả đòi hỏi một chặng đường dài. Ngay cả cả việc chuyển giao các hệ thống quan trắc cũng không đơn giản, nó tùy thuộc vào tương quan chính trị và đấu tranh của từng quốc gia.


3 tháng đầu năm, vốn FDI đổ vào Việt Nam tăng 13,4%
3 tháng đầu năm, vốn FDI đổ vào Việt Nam tăng 13,4%
28/03/2024 Tin nóng

Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, tính đến ngày 20/3/2024, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư...

Giá xăng RON 95 có thể tăng chạm ngưỡng 25 nghìn đồng/lít trong kỳ điều hành 28/3/2024
Giá xăng RON 95 có thể tăng chạm ngưỡng 25 nghìn đồng/lít trong kỳ điều hành 28/3/2024
27/03/2024 Tin nóng

Tại kỳ điều hành 28/3/2024, giá xăng bán lẻ dự báo sẽ tăng từ 2,4 - 2,6% và Liên bộ Tài chính - Công Thương có thể sẽ tiếp tục trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu đối với dầu mazut.

Cảnh báo: 7 hình thức lừa đảo trực tuyến mới
Cảnh báo: 7 hình thức lừa đảo trực tuyến mới
27/03/2024 Tin nóng

Cục An toàn Thông tin (Bộ TT-TT) cho biết bên cạnh các hình thức lừa đảo xuất hiện trên không gian mạng Việt Nam, gần đây đã đã xuất hiện chiến dịch lừa đảo quốc tế có khả năng ảnh hưởng tới người dùng Việt.

Nhiều cơ hội lớn cho nền kinh tế Việt Nam
Nhiều cơ hội lớn cho nền kinh tế Việt Nam
27/03/2024 Tin nóng

Mặc dù bối cảnh còn nhiều khó khăn thách thức nhưng Việt Nam đang ở thời điểm vô cùng quan trọng với nhiều cơ hội lớn, nếu doanh nghiệp bỏ lỡ...

TP HCM công khai 185 doanh nghiệp nợ thuế
TP HCM công khai 185 doanh nghiệp nợ thuế
26/03/2024 Tin nóng

Mới đây, Cục Thuế TP HCM đã công khai danh sách 185 doanh nghiệp nợ thuế trên địa bàn đợt 2/2024, với tổng số tiền lên đến hơn 3,3 nghìn tỷ đồng. Trong đó, có 4 doanh nghiệp nợ thuế trên 100 tỷ đồng.

Bắc Ninh: Sắp đón thêm nhà đầu tư tỷ đô trong lĩnh vực bán dẫn
Bắc Ninh: Sắp đón thêm nhà đầu tư tỷ đô trong lĩnh vực bán dẫn
25/03/2024 Tin nóng

Vừa qua, tại buổi làm việc với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Phó Chủ tịch cấp cao Tập đoàn Lam Research đã thông tin về việc hợp tác với Công ty...

Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Singapore
Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Singapore
25/03/2024 Tin nóng

Sau 2 tháng đầu năm 2024, Việt Nam tiếp tục giữ vị trí là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Singapore, với kim ngạch thương mại hai chiều hơn 5,17 tỷ SGD...

Đề xuất tăng lương tối thiểu vùng từ 01/7/2024
Đề xuất tăng lương tối thiểu vùng từ 01/7/2024
24/03/2024 Tin nóng

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động....

Đề xuất tăng lương tối thiểu vùng từ 01/7/2024
Đề xuất tăng lương tối thiểu vùng từ 01/7/2024
23/03/2024 Tin nóng

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động...

Ngân hàng Nhà nước đề xuất bỏ độc quyền vàng miếng
Ngân hàng Nhà nước đề xuất bỏ độc quyền vàng miếng
21/03/2024 Tin nóng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề xuất bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, thực hiện cấp phép sản xuất vàng miếng...

Vi phạm bồi thường đất đai, 4 cán bộ thành phố Kon Tum bị kết án
Vi phạm bồi thường đất đai, 4 cán bộ thành phố Kon Tum bị kết án
21/03/2024 Tin nóng

Ngày 19/3/2024, TAND tỉnh Kon Tum mở phiên tòa xét xử bốn bị cáo do vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Mức sống của người Đức sụt giảm chưa từng có kể từ sau Thế chiến 2
Mức sống của người Đức sụt giảm chưa từng có kể từ sau Thế chiến 2
21/03/2024 Tin nóng

Một báo cáo do Diễn đàn vì Nền kinh tế mới công bố gần đây cho thấy mức sống năm 2022 của Đức đã sụt giảm lớn nhất kể từ Thế chiến thứ hai...

Thành phố Hồ Chí Minh: Đạt nhiều kết quả trong quản lý và sử dụng đất đai giai đoạn 2021-2022
Thành phố Hồ Chí Minh: Đạt nhiều kết quả trong quản lý và sử dụng đất đai giai đoạn 2021-2022
20/03/2024 Tin nóng

UBND Thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Quản lý đất đai và phương hướng sử dụng đất đai hiệu quả trên địa bàn...

Dự kiến 1/7/2025, tổ chức tín dụng phải tuân thủ giới hạn về góp vốn, mua cổ phần
Dự kiến 1/7/2025, tổ chức tín dụng phải tuân thủ giới hạn về góp vốn, mua cổ phần
20/03/2024 Tin nóng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang dự thảo Thông tư quy định về việc xây dựng và thực hiện lộ trình tuân thủ các quy định về giới hạn góp vốn, mua cổ phần...

Hơn 50 doanh nghiệp hàng đầu của Hoa Kỳ tới Việt Nam
Hơn 50 doanh nghiệp hàng đầu của Hoa Kỳ tới Việt Nam
19/03/2024 Tin nóng

Đoàn Doanh nghiệp Cấp cao Hoa Kỳ bao gồm 50 công ty hoạt động trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, năng lượng, hàng không và quốc phòng, sản xuất...

Thủ tướng: Việt Nam cam kết '3 bảo đảm', đẩy mạnh '3 đột phá' với nhà đầu tư
Thủ tướng: Việt Nam cam kết '3 bảo đảm', đẩy mạnh '3 đột phá' với nhà đầu tư
19/03/2024 Tin nóng

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam cam kết "ba bảo đảm", đẩy mạnh "ba đột phá" và thực hiện "ba tăng cường" để các nhà đầu tư...

Chính phủ yêu cầu khẩn trương thanh tra, kiểm soát thị trường vàng
Chính phủ yêu cầu khẩn trương thanh tra, kiểm soát thị trường vàng
19/03/2024 Tin nóng

Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản gửi Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về tiến độ triển khai các giải pháp quản lý thị trường vàng.

Giá vé máy bay tăng “nóng”, Bộ Tài chính nói gì?
Giá vé máy bay tăng “nóng”, Bộ Tài chính nói gì?
18/03/2024 Tin nóng

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phước cho biết, giá vé máy bay dù có tăng nhưng các công ty vẫn lỗ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính nói gì về việc chèo kéo, tranh chấp trong hợp đồng bảo hiểm?
Bộ trưởng Bộ Tài chính nói gì về việc chèo kéo, tranh chấp trong hợp đồng bảo hiểm?
18/03/2024 Tin nóng

Sáng 18/3, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đăng đàn trả lời chất vấn của các ĐBQH. Theo Bộ trưởng, luật nghiêm cấm việc các cán bộ bảo hiểm...

VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance