Bán hàng bình dân trong cửa hàng hiện đại
Đề cập về thị trường bán lẻ, PGS.TS Phạm Tất Thắng, nghiên cứu viên cao cấp Bộ Công thương đánh giá, trong tất cả hệ thống phân phối trên đất Việt Nam, Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP (Saigon Co.op) của người Việt được đánh giá là thành công nhất.
Cho đến nay, mạng lưới bán lẻ của Saigon Co.op phát triển dày đặc. Tính đến tháng 5/2019, Saigon Co.op đã phát triển gần 700 điểm bán, trong đó có 113 siêu thị Co.opmart, 4 đại siêu thị Co.opXtra cùng hơn 300 cửa hàng Co.op Food.
Hiện doanh nghiệp này đang chiếm 43% thị phần kênh siêu thị khi xét về doanh số bán hàng, gấp khoảng 4 lần so với doanh nghiệp đứng thứ hai.
Saigon Co.op cũng là đơn vị bán lẻ nội địa duy nhất có đủ sức cạnh tranh sòng phẳng với các "ông lớn" của nước ngoài như BigC (Thái Lan), Lotte Mart (Hàn Quốc) và Aeon Mall (Nhật Bản).
Đã có nhiều nghiên cứu nhằm lý giải tại sao Saigon Co.op lại thành công đến vậy và PGS.TS Phạm Tất Thắng cũng có những lý giải của riêng mình.
Saigon Co.op được đánh giá là doanh nghiệp bán lẻ số 1 Việt Nam. Ảnh: Tuổi trẻ
Thứ nhất, xuất phát điểm của Saigon Co.op là hệ thống hợp tác xã tiêu dùng của TP.HCM, mà trước đó hệ thống này đã phát triển mạng lưới tương đối dày đặc ở một thị trường lớn, có sức tiêu dùng cao. Đây là điểm thuận lợi để Saigon Co.op có cả nguồn cung và khách hàng truyền thống.
Thứ hai, Saigon Co.op thực hiện phương châm bán những mặt hàng bình dân ở một hệ thống hiện đại. Nhờ đó, họ có thể giữ được lượng khách hàng truyền thống của mình và khi lượng khách hàng truyền thống đó vẫn trung thành với hệ thống phân phối của Saigon Co.op, cộng với sự phát triển theo hướng ngày càng hiện đại và dày đặc hơn của hệ thống phân phối thì doanh nghiệp này càng thành công.
Theo PGS.TS Phạm Tất Thắng, lý do thứ hai chính là lý do cơ bản và là yếu tố quan trọng nhất dẫn tới thành công của Saigon Co.op.
Saigon Co.op cũng phát triển các sản phẩm mang nhãn hiệu riêng, giúp doanh nghiệp tạo được giá trị gia tăng trong hoạt động bán hàng. Chuyên gia đánh giá đây là sự cần thiết và là cách làm thông minh của Saigon Co.opp.
Bởi các nhà sản xuất của Việt Nam thường nhỏ lẻ, việc xây dựng thương hiệu cho riêng mình rất tốn công tốn của và mất nhiều thời gian. Saigon Co.op đã nắm bắt đúng nhu cầu của các nhà sản xuất - dựa vào uy tín, thương hiệu của Saigon Co.op để gắn vào sản phẩm của mình.
Cách làm này giúp khâu làm thương hiệu của các nhà sản xuất giảm chi phí, giảm thời gian, còn Saigon Co.op có được cái lợi là có thương hiệu riêng để giữ khách hàng truyền thống.
Đáng lưu ý, Saigon Co.op đã nắm bắt được xu thế tất yếu của thế giới là sự phát triển của các cửa hàng tiện lợi. Trên thế giới đã có nhiều cửa hàng tiện lợi phát triển mạnh, thu được lợi nhuận rất cao như các cửa hàng tiện lợi của Thái Lan, 7-Eleven...
Tại Việt Nam, theo PGS.TS Phạm Tất Thắng, nhiều đơn vị như Vinmart cũng mở các cửa hàng tiện lợi nhưng thực tế cho thấy họ chủ yếu thành công khi khai thác các cửa hàng tiện lợi nằm trong khu dân cư của Vingroup, còn mở ra bên ngoài thì chưa hẳn được như vậy do kinh nghiệm quản lý của Vinmart đối với hệ thống phân phối không nhiều.
Kết quả là, dù có rất nhiều thế mạnh (địa ốc, khu dân cư, khu vui chơi, giải trí hiện đại...) nhưng Vingroup đã phải chuyển giao hệ thống phân phối của mình dù họ đã đi rất đúng hướng là tự sản xuất ra những sản phẩm sạch ở nhiều địa phương, đưa chúng vào hệ thống phân phối.
Một điểm khác được vị chuyên gia đánh giá là sự khôn ngoan của Saigon Co.op, đó là khi đã thành công ở hệ thống phân phối nội địa thì Saigon Co.op mở rộng lĩnh vực kinh doanh theo hướng đa ngành.
Cách làm này được đánh giá là để tránh rủi ro "bỏ trứng chung một giỏ", giúp đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa hoạt động, lấy ngắn nuôi dài, lấy lĩnh vực này hỗ trợ lĩnh vực kia...
"Dĩ nhiên, lĩnh vực kinh doanh chính của Saigon Co.op vẫn là bán lẻ với hệ thống phân phối nội địa gồm hàng trăm siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm, cửa hàng tiện lợi, trung thâm thương mại... Đây cũng chính là lĩnh vực mang về nguồn thu lớn nhất cho Saigon Co.op", PGS.TS Phạm Tất Thắng nhấn mạnh.
Để người Việt không mất Saigon Co.op
Khi Saigon Co.op thành công thì việc doanh nghiệp này rơi vào tầm ngắm của các nhà đầu tư là tất yếu, vấn đề là việc đầu tư ấy có đúng luật hay không.
Trong kết luận thanh tra về việc chấp hành quy định pháp luật tại Saigon Co.op, Thanh tra TP.HCM đã chỉ ra các dấu hiệu thâu tóm, chiếm đoạt vốn, tài sản tại đơn vị này.
Trong đó, thông qua các hợp tác xã thành viên, lãnh đạo Saigon Co.op đã cho phép nhà đầu tư sở hữu vốn góp tại Saigon Co.op, dẫn đến nguy cơ Saigon Co.op bị thâu tóm.
Theo PGS.TS Phạm Tất Thắng, có thể Saigon Co.op còn liên kết, hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài và điều đó cũng hết sức bình thường bởi từ khi Việt Nam mở cửa thì hệ thống phân phối, trong đó có các siêu thị, được phát triển rất mạnh, nhiều đại gia, nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đã đầu tư vào đây.
Thế nhưng, nhiều nhà đầu tư dù trường vốn song lại không thành công. Điều đó cho thấy đầu tư vào hệ thống phân phối có yêu cầu riêng của nó, đòi hỏi cần phải có hành xử theo một chuyên môn cao, phù hợp với đặc trưng phát triển của hệ thống phân phối.
Các nhà đầu tư nước ngoài khi muốn vào thị trường Việt Nam, đặc biệt là hệ thống phân phối, thì con đường đi tiện nhất, nhanh nhất là mua lại các hệ thống đã thành danh trên thị trường này. Một loạt siêu thị như Metro, BigC, siêu thị điện máy Nguyễn Kim... đã có nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào. Điều đó là đúng quy luật.
"Cho nên, nếu việc hợp tác làm ăn, đầu tư thêm vốn, mua bán, sáp nhập của nhà đầu tư trong nước hoặc nước ngoài làm tăng thêm sức mạnh của hệ thống phân phối thì đó cũng là đúng xu hướng, không nên đi ngược lại làm gì.
Có điều, để Saigon Co.op hay bất kỳ doanh nghiệp Việt nào không bị nước ngoài thâu tóm thì cần phải tỉnh táo khi lựa chọn các nhà đầu tư. Các nhà thương thảo phải xem xem đầu tư đó có thực sự vì hệ thống phân phối của mình không và có làm ăn chân chính hay không.
Nếu có sự hợp tác nào của nhà đầu tư làm cho chất lượng của Saigon Co.op được nâng lên thì nên theo vì đó là xu hướng của hội nhập kinh tế quốc tế", PGS.TS Phạm Tất Thắng chỉ rõ.