VnFinance
Thứ hai, 12/07/2021, 15:40 PM

Doanh nghiệp “kêu trời” vì ma trận thông tư

Trong những năm gần đây ở Việt Nam, chất lượng văn bản pháp luật dần được nâng cao, quy định tại các văn bản pháp luật có giá trị pháp lý cao như luật, nghị định đã cụ thể, rõ ràng hơn. Tuy nhiên trên thực tế, vẫn có những thông tư thiếu minh bạch, chưa hợp lý, cản trở một cách bất hợp lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Mới đây, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức hội thảo trực tuyến "Chất lượng của thông tư và công văn: Góc nhìn từ doanh nghiệp". Hội thảo nhằm đánh giá chất lượng, hiệu quả thi hành thông tư, công văn liên quan đến hoạt động kinh doanh. Từ đó, thu nhận những ý kiến đóng góp của doanh nghiệp để xây dựng bức tranh toàn cảnh về vấn đề này.

Hoạt động này được thực hiện trong khuôn khổ Dự án Tăng cường tiếng nói của doanh nghiệp trong việc giám sát và thực hiện tái cơ cấu kinh tế (thuộc Chương trình Australia hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam – Aus4Reform).

Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, hiện vẫn còn tình trạng luật phải chờ thông tư

Tình trạng “thông tư” cao hơn luật

Thông tư, công văn là hai dạng văn bản rất quen thuộc, quan trọng trong hoạt động áp dụng pháp luật của doanh nghiệp. Theo đó, chất lượng của các văn bản này sẽ tác động đáng kể đến môi trường đầu tư, kinh doanh của nước ta.

Trong năm trở lại đây, Chính phủ đã đẩy mạnh hoạt động cải cách thể chế thông qua việc đặt ra các mục tiêu cải cách, cắt giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Các cơ quan hoạch định chính sách đã hiện thực hóa các chỉ đạo này bằng cách sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế những văn bản liên quan đến kinh doanh. Cộng đồng doanh nghiệp nhận thấy rõ mức độ cải cách ở các văn bản cấp nghị định trở lên.

Tuy vậy, khi rà soát ở các văn bản cấp thông tư, vẫn còn những quy định chưa thể hiện đúng tinh thần của các cải cách trên.

Theo báo cáo từ VCCI, trong 2 nhiệm kỳ gần đây, số lượng thông tư, công văn được các bộ, ngành ban hành mới có xu hướng giảm. Cụ thể, giai đoạn 2016 - 2020, Quốc hội ban hành 112 luật, pháp lệnh và nghị quyết; Chính phủ ban hành 745 nghị định; Thủ tướng Chính phủ ban hàn 232 quyết định. Nhưng cũng trong khoảng thời gian ấy, các bộ, ngành đã ban hành 2.532 thông tư và thông tư liên tịch.

Số lượng thông tư lớn hơn rất nhiều so với các văn bản quy phạm pháp luật khác

Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, hiện vẫn còn tình trạng luật phải chờ thông tư. Bên cạnh đó vẫn xuất hiện tình trạng thông tư ban hành điều kiện kinh doanh dù luật không trao quyền này; thông tư quy định về thủ tục hành chính nhưng không được luật, pháp lệnh giao; thông tư chưa thống nhất với nghị định.

Điển hình là Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính yêu cầu sàn thương mại điện tử phải kê khai, nộp thuế thay người kinh doanh. Theo ông Đậu Anh Tuấn, quy định này không phù hợp với nhiều văn bản cấp cao hơn; trong đó, có Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế.

Ngoài ra, còn có tình trạng thông tư quy định thiếu rõ ràng tạo cách hiểu không nhất quán giữa các cơ quan áp dụng.

Ví dụ như Thông tư 21/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Thông tư này đưa ra định nghĩa về giáo viên của trung tâm ngoại ngữ, trong đó có sử dụng khái niệm “người bản ngữ” nhưng không có quy định rõ về quốc tịch người bản ngữ. Do đó, khi các trung tâm ngoại ngữ muốn nộp hồ sơ xin giấy phép lao động của giáo viên nước ngoài gặp nhiều khó khăn, gây nhiều phiền hà cho trong việc thực thi các thủ tục hành chính.

Những hạn chế này vô hình trung làm suy giảm tính hiệu quả trong các “chiến dịch” cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh mà Chính phủ đang theo đuổi.

Cũng theo ông Đậu Anh Tuấn, nhiều Thông tư, văn bản đưa ra, doanh nghiệp mất rất nhiều thời gian tìm hiểu nhưng không biết thực hiện thế nào đã gửi công văn lên các bộ, ngành nhờ giải đáp.

Tuy nhiên các văn bản phản hồi của các bộ ngành tới doanh nghiệp hầu như không có nội dung, chỉ trích dẫn một số điều khoản của Luật, Nghị định và đề nghị doanh nghiệp tự tìm hiểu để thực hiện đúng quy định pháp luật.

Cá biệt, có nhiều trường hợp không nhận được trả lời từ Bộ ngành liên quan. VCCI từng nhận được phản ánh của doanh nghiệp cho biết, trong 10 năm họ gửi rất nhiều công văn tới tận Bộ liên quan yêu cầu giải đáp, nhưng vẫn không nhận được phản hồi. Điều này tạo sự tắc nghẽn trên thực tế vì các cơ quan địa phương nếu không nhận được ý kiến của các cơ quan liên quan họ sẽ không giải quyết.

Chia sẻ tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Minh Thảo - Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương - CIEM) nhận định nhiều bộ, ngành đã có cải cách tích cực trong ban hành các thông tư. Song bà cho rằng, vẫn còn nhiều bất cập.

Đơn cử như Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính, bà Nguyễn Thị Minh Thảo cho hay, trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, lẽ ra nên khuyến khích thương mại điện tử phát triển thì ngành thuế lại có xu hướng muốn quản, muốn thu nhiều hơn thay vì tạo sân chơi tốt hơn, hiệu quả hơn cho cả người dân và doanh nghiệp.

Cũng theo đại diện CIEM, một số thông tư, công văn lại được ban hành dựa trên tình huống cụ thể, như Thông tư 02/2021/TT-BGTVT của Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu lắp camera để giám sát hành khách trên phương tiện vận tải.

Thông tư thể hiện góc nhìn nhỏ của một Bộ, ngành nhưng lại ảnh hưởng rất đến số đông nên việc xây dựng văn bản pháp luật nên dựa trên ý kiến của nhiều bên. Không nên ban hành Thông tư rồi lại đình chỉ vì như vậy sẽ tạo ấn tượng xấu về thể chế, làm giảm hiệu lực của chính sách.

Tư duy chính sách vẫn theo lối mòn

Ông Phạm Xuân Hoè, Tổng thư ký Hiệp hội cho thuê tài chính cho rằng, nếu nhìn thực trạng ban hành văn bản pháp luật Việt Nam cái “đau” hiện nay là lợi ích ngành được đặt cao hơn so với lợi ích tổng thể đất nước, của quốc gia và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, tình trạng ngôn ngữ trong văn bản của Thông tư, công văn nhiều khi chung chung, khó thực hiện, hiểu kiểu gì cũng đúng.

Bà Nguyễn Thị Minh Thảo - Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương - CIEM)

“Chất lượng soạn thảo văn bản của Việt Nam thấp, không đạt yêu cầu là do câu chuyện “kính chuyển” của chúng ta quá nhiều. 6 cái “kính chuyển” mới đến đến người soạn thảo. Bộ trưởng “kính chuyển” Thứ trưởng, Thứ trưởng “kính chuyển” Vụ trưởng, Vụ trưởng “kính chuyển” Vụ phó, Vụ phó “kính chuyển” Trưởng phòng, Trưởng phòng “kính chuyển” Phó phòng, Phó phòng “kính chuyển” chuyên viên. Trong khi chuyên viên mới ra trường được vài năm, làm sao đảm bảo được chất lượng văn bản? Chuyên viên sẽ copy và dán tất cả những gì cũ vào”, ông Hoè nêu thực trạng.

Theo ông Hoè còn một nguyên nhân khác đó là chưa có có bộ chỉ tiêu KPI (chỉ số đánh giá hiệu quả công việc) cho soạn thảo chính sách. Theo văn bản quy phạm pháp luật, trước khi trình luật có Nghị định chi tiết, trình Nghị định phải có Thông tư hướng dẫn, tuy nhiên tình trạng phải chờ… luôn xảy ra và không theo kịp thị trường. Như vậy, rõ ràng doanh nghiệp không tiếp cận được và mất đi nhiều cơ hội.

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, “Gắn trách nhiệm cá nhân với những thông tư có vấn đề, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, kinh tế. Cần gắn với trách nhiệm một cá nhân cụ thể, hiện nay việc ban hành thông tư có thể gây ra hậu quả rất lớn, nhưng lại không bị xử lý, không có chế tài”.

“Về lâu dài, cần hết sức hạn chế ban hành thông tư. Thẩm quyền của thông tư chỉ ở một ngành trong khi lại tác động tới toàn dân, thiệt hại có thể lớn. Nghị định là của Chính phủ nên góc nhìn rộng hơn. Thông tư chỉ nên quy định mẫu biểu thôi”, ông Tuấn đề xuất.

Đồng quan điểm với ông Tuấn về trách nhiệm người đứng đầu, bà Nguyễn Minh Thảo - Trưởng ban Nghiên cứu Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh (CIEM) thẳng thắn, ban hành thông tư là quyền hạn của bộ trưởng. Vì vậy, nếu thông tư sai thì trách nhiệm đương nhiên của người đứng đầu và cụ thể là bộ trưởng, trưởng ngành đó. Tuy nhiên, chưa có chế tài.

Mặc dù pháp lý đã có cơ chế khởi kiện, nhưng theo bà Thảo, rất khó khởi kiện. “Hoặc doanh nghiệp không muốn khởi kiện vì họ thường phải gặp cơ quan quản lý nhà nước. Họ không muốn gặp rắc rối”, bà Thảo cho hay.


Chậm khởi công nhà ở xã hội 14 năm UDIC bị xử phạt, xem xét tư cách tham gia dự án mới
Chậm khởi công nhà ở xã hội 14 năm UDIC bị xử phạt, xem xét tư cách tham gia dự án mới
29/03/2024 Doanh nghiệp

Trong Kết luận thanh tra Chủ đầu tư, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc thực hiện đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội theo quy...

Lê Dương - Tiên phong ứng dụng Công nghệ cao trong An toàn lao động và PCCC
Lê Dương - Tiên phong ứng dụng Công nghệ cao trong An toàn lao động và PCCC
28/03/2024 Doanh nghiệp

Với sứ mệnh góp phần xây dựng một nền kinh tế bền vững, thân thiện môi trường và đề cao nhân sinh, Công ty Lê Dương Technology...

Quảng Nam: Công ty Cổ phần Bao bì KIMPACK bị xử phạt 80 triệu đồng
Quảng Nam: Công ty Cổ phần Bao bì KIMPACK bị xử phạt 80 triệu đồng
27/03/2024 Doanh nghiệp

Công ty Cổ phần Bao bì KIMPACK bị xử phạt 80 triệu đồng vì đưa công trình nhà máy vào sử dụng, hoạt động khi chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm...

Năm 2023, 'hệ sinh thái' của đại gia Lê Văn Kiểm kinh doanh ra sao?
Năm 2023, 'hệ sinh thái' của đại gia Lê Văn Kiểm kinh doanh ra sao?
27/03/2024 Doanh nghiệp

Năm 2023, KN Cam Ranh và KN Vạn Ninh trong "hệ sinh thái" của đại gia Lê Văn Kiểm đều ghi nhận kết quả kinh doanh trái chiều, nợ phải trả đều tăng đáng kể.

Khởi tố, bắt tạm giam Shark Thủy Chủ tịch Egroup tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản
Khởi tố, bắt tạm giam Shark Thủy Chủ tịch Egroup tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản
26/03/2024 Doanh nghiệp

Ngày 26 3, tại họp báo của Bộ Công an, trung tướng Tô Ân Xô (người phát ngôn Bộ Công an) cho biết, căn cứ kết quả điều tra của Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an, cơ quan điều tra đã khởi tố, bắt tạm giam ông Nguyễn Ngọc Thủy về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản .

Thành viên của Xuân Thiện Group kinh doanh ngày càng 'lao dốc'
Thành viên của Xuân Thiện Group kinh doanh ngày càng "lao dốc"
26/03/2024 Doanh nghiệp

Công ty NHNN Xuân Thiện Đắk Lắk được biết đến là một thành viên thuộc Tập đoàn Xuân Thiện (Xuân Thiện Group) – đơn vị quản lý, vận hành...

Quảng Nam: Thu hồi quyết định miễn tiền thuê đất đối với Công ty TNHH Giáo dục Yến Nhung
Quảng Nam: Thu hồi quyết định miễn tiền thuê đất đối với Công ty TNHH Giáo dục Yến Nhung
25/03/2024 Doanh nghiệp

Cục Thuế tỉnh Quảng Nam xác định Công ty TNHH Giáo dục Yến Nhung đã được miễn tiền thuê đất đối với dự án Trường Mầm non Trăng Non 2,...

Dự báo tăng trưởng GDP quý I của Việt Nam đạt 6,1%
Dự báo tăng trưởng GDP quý I của Việt Nam đạt 6,1%
25/03/2024 Doanh nghiệp

Trong báo cáo cập nhật kinh tế mới nhất về Việt Nam công bố ngày 25/3, ngân hàng Standard Chartered dự báo tăng trưởng GDP quý I của Việt Nam...

Hệ thống VNDirect bị tấn công
Hệ thống VNDirect bị tấn công
25/03/2024 Doanh nghiệp

Sáng 25/3, CTCP Chứng khoán VNDirect (HoSE: VND) phát đi thông báo cho biết hệ thống của công ty bị hacker tấn công từ 10 giờ sáng 24/3.

Cổ phiếu TCR vẫn lỗ lũy kế hơn 150 tỷ đồng
Cổ phiếu TCR vẫn lỗ lũy kế hơn 150 tỷ đồng
25/03/2024 Doanh nghiệp

HOSE cho biết sẽ giữ nguyên diện cảnh báo đối với cổ phiếu TCR vì lợi nhuận sau thuế chưa phân phối tại ngày 31/12/2023 là “âm” hơn 150 tỷ đồng.

Xử phạt Công ty Quang Thuận hơn 92 triệu đồng do vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán
Xử phạt Công ty Quang Thuận hơn 92 triệu đồng do vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán
22/03/2024 Doanh nghiệp

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán đối...

Năm 2023, 'hệ sinh thái' của đại gia thủy điện Trương Đình Lam làm ăn ra sao?
Năm 2023, "hệ sinh thái" của đại gia thủy điện Trương Đình Lam làm ăn ra sao?
22/03/2024 Doanh nghiệp

Sở hữu một loạt các dự án thủy điện quy mô lớn, song các công ty của đại gia thủy điện Trương Đình Lam đều ghi nhận kết quả kinh doanh ảm đạm...

Vĩnh Phúc: Tạm hoãn xuất cảnh loạt lãnh đạo doanh nghiệp do nợ thuế
Vĩnh Phúc: Tạm hoãn xuất cảnh loạt lãnh đạo doanh nghiệp do nợ thuế
21/03/2024 Doanh nghiệp

Cục Thuế tỉnh Vĩnh Phúc vừa có loạt văn bản gửi Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Bộ Công an), thông báo về việc tạm hoãn xuất cảnh đối với nhiều lãnh đạo doanh nghiệp...

Hơn 6.500 tỷ đồng trái phiếu đến hạn trong tuần thứ 3 tháng 3/2024
Hơn 6.500 tỷ đồng trái phiếu đến hạn trong tuần thứ 3 tháng 3/2024
20/03/2024 Doanh nghiệp

Tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đến ngày đáo hạn trong tuần thứ 3 của tháng 3 là 6.580 tỷ đồng. Trong đó, Công ty Golden Hills sẽ phải đáo hạn 5.670 tỷ đồng.

'Soi' tiềm lực hai nhà đầu tư muốn làm khu dân cư 250 tỷ tại Bắc Giang
"Soi" tiềm lực hai nhà đầu tư muốn làm khu dân cư 250 tỷ tại Bắc Giang
20/03/2024 Doanh nghiệp

CTCP Tập đoàn Đầu tư và Phát triển Hưng Yên (Hưng Yên Group) và CTCP Xây dựng Bảo tàng Hồ Chí Minh (HCMCC - mã: HMS) là 2 nhà đầu tư đang ký tham gia...

Top 10 Công ty Bất động sản năm 2024
Top 10 Công ty Bất động sản năm 2024
19/03/2024 Doanh nghiệp

Ngày 19/03/2024, Vietnam Report chính thức công bố Top 10 Công ty bất động sản năm 2024. Theo bảng xếp hạng 10 doanh nghiệp này không biến động so với năm 2023, trong đó 3 doanh nghiệp dẫn đầu vẫn là Vinhomes, Nam Long, Ecopark.

Bộ Tài chính: Xử phạt 21 doanh nghiệp kiểm toán, đình chỉ loạt kiểm toán viên
Bộ Tài chính: Xử phạt 21 doanh nghiệp kiểm toán, đình chỉ loạt kiểm toán viên
18/03/2024 Doanh nghiệp

Mới đây, Bộ Tài chính cho biết, trong năm 2023 đã thực hiện việc xử phạt vi phạm hành chính đối với 21 doanh nghiệp kiểm toán và 3 kiểm toán viên hành nghề...

Doanh nghiệp đề xuất cắt giảm thủ tục, điều chỉnh lãi suất và mở rộng đối tượng cho vay để phát triển nhà
Doanh nghiệp đề xuất cắt giảm thủ tục, điều chỉnh lãi suất và mở rộng đối tượng cho vay để phát triển nhà
17/03/2024 Doanh nghiệp

Trong khuôn khổ Hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, các doanh nghiệp đã đưa ra một số đề xuất lớn để hỗ trợ,...

Thủ tướng: '5 tăng', '5 giảm', '5 tăng tốc, bứt phá' để thúc đẩy tăng trưởng
Thủ tướng: "5 tăng", "5 giảm", "5 tăng tốc, bứt phá" để thúc đẩy tăng trưởng
15/03/2024 Doanh nghiệp

Định hướng chỉ đạo, điều hành năm 2024, Thủ tướng khái quát bằng ba cụm từ: "5 tăng", "5 giảm", "5 tăng tốc, bứt phá", trong đó có tăng tốc...

VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance
VnFinance